Vandaag is het exact 60 jaar geleden dat Citroën de wereld een eerste blik op de DS gunde. Een uitgelezen moment om deze karakteristieke klassieker eens in het zonnetje te zetten met een aantal feitjes, waarvan je de meeste waarschijnlijk nog niet kende.
De Citroën DS is ontworpen door een Italiaan
Niet een Fransman, maar de Italiaan Flaminio Bertoni tekende de DS. En niet alleen de DS, ook de Traction Avant, 2CV, Ami en HY waren van zijn hand. Meer nog dan de bekendere Robert Opron, is Bertoni verantwoordelijk geweest voor het eigenzinnige imago van Citroën. Een selectie auto-ontwerpers, waaronder Giugiaro, Tjaarda en Callum, verkozen de DS tot mooiste auto ooit.
Citroën verkocht ‘slechts’ 1.45 miljoen DS’en
Slechts is relatief, want bijna anderhalf miljoen auto’s produceren is best een prestatie. Toch moet je een en ander wel in perspectief zien. Citroën had namelijk bijna twintig jaar nodig om zoveel DS’en te verkopen, terwijl Renault 1.85 miljoen exemplaren van de 16 wist te slijten in vijftien jaar. Een commercieel succes was de DS evenmin, de auto was namelijk behoorlijk duur om te produceren. Klik verder om zelf een tweedehands Citroen te kopen.
De Citroën DS kreeg niet één, maar twee facelifts
Eind 1967 krijgt de DS een ingrijpende facelift, getekend door Robert Opron. Daarbij krijgt de DS zijn kenmerkende meesturende koplampen achter glas. Toch is dit niet de eerste facelift van de DS, die stamt namelijk uit 1962. De verschillen tussen zo’n eerste neus en tweede neus zijn weliswaar minder groot dan de overgang met de door Opron getekende derde neus, waarbij zowel de eerste als tweede neus met en zonder de extra verstralers zijn geleverd. Hieronder de verschillen op een rijtje.
Het dak van een Citroën DS is van glasvezel
Optisch lijkt het dak van de DS te zweven en dat klopt voor een deel ook. Het is namelijk gemaakt van glasvezel, om het gewicht en zwaartepunt omlaag te krijgen. De Break heeft wél een stalen dak, aangezien deze door de dakrailing berekend moet zijn op zwaardere lasten.
In 1955 werden slechts 69 DS’en gebouwd
Als Citroën op 5 oktober 1955 de DS laat zien op de Parijse autoshow, worden er in het eerste kwartier al 743 orders geschreven. Na een dag staat de teller op 12.000 exemplaren, maar Citroën kan nog lang niet aan die vraag voldoen. In het eerste jaar rollen er namelijk slechts 69 DS’en van de band en klanten moeten soms wel meer dan een jaar op hun wagen wachten. De laatste DS loopt op 24 april 1975 van de band, de productie blijft dat jaar steken op slechts 847 exemplaren.
De DS won in 1959 én 1966 de Monte Carlo Rally
Als je het weggedrag van een DS moet omschrijven, dan past maar één woord: comfortabel. Toch werd er ook geracet met de DS en niet zonder succes. Zo schreef de Citroën in 1959 en in 1966 de fameuze Monte Carlo Rally op zijn naam.
De banden voor hebben een andere maat dan achter
Dat de DS een stuk smallere spoorbreedte aan de achterzijde heeft, was je vast al eens opgevallen. Daar blijft het niet bij, want ook de banden zelf hebben een andere maat dan de exemplaren op de vooras: ze zijn wat smaller.
Een Citroën DS Break heeft drie kentekenplaten
De stationwagen-uitvoering van de DS heeft een in twee delen open te klappen achterkant, waarbij het onderste deel in gesloten toestand verzonken ligt ten opzichte van het bovenste deel. De kentekenplaat is hierdoor lastig zichtbaar en daarom is er ruimte om een tweede, liggende kentekenplaat te monteren. Zelfs de kentekenverlichting is hier op aangepast.
De DS is ook gebouwd in Engeland, Zuid-Afrika, Joegoslavië en Australië
Het grootste deel van de DS’en zijn gebouwd in Frankrijk, maar productie vond ook plaats in andere delen van de wereld. Daarbij ging het met name om assemblage. Veel onderdelen werden wel in Frankrijk gemaakt, maar de auto’s werden ter plekke in elkaar gezet. Meestal om extra hoge invoerrechten op buitenlandse auto’s te ontlopen.
Citroën verkocht de DS 16 jaar lang in de VS
Vanaf 1956 konden ook Amerikanen genieten van Frans comfort, maar de hoge prijs in vergelijking met de lokaal geproduceerde auto’s, zorgde voor slechts 38.000 verkochte exemplaren in zestien jaar tijd. De meesturende koplampen van de eind 1967 verschenen facelift waren uiteraard niet toegestaan in het conservatieve Amerika.
In Nederland was de Citroën ID populairder dan de DS
De DS had niet alleen hydropneumatische vering, maar ook hydraulische stuurbekrachtiging, dito rembekrachtiging en een hydraulische halfautomaat. De goekopere Citroën ID had wel de hydropneumatische vering, maar niet de stuur- en rembekrachtiging en was uitgerust met een conventionele versnellingsbak. Deze goedkopere uitvoering was in ons land een stuk populairder dan de DS: er werden in totaal 24.762 ID’s verkocht tegenover 9.173 DS’en.
De duurste DS ooit werd afgehamerd op 343.497 euro
Dat was een DS 23 Injection Electronique Decapotable uit 1973, ofwel een door Chapron gebouwde fabrieks-cabriolet. In totaal werden er tussen 1958 en 1973 slechts 1365 Cabriolet d’Usines gebouwd door carrosseriebouwer Henri Chapron. Buiten de fabrieks-cabrio’s, zijn er ook diverse andere dakloze varianten gebouwd, onder andere door Chapron zelf. Behalve Cabriolets, bouwde Chapron overigens ook andere varianten, zoals een tweedeurs coupe of deze bijzondere Majesty Spécial.
En toch, hoe mooi het allemaal ook is, ik word er niet hebberig van.
@dutchdriftking: dan heb je er nog nooit in gereden.
dit is een van de weinige wagen waarbij alle 3 de versie’s gewoon allemaal geweldig uitzien! eat that premium gedoe! blijf nog steeds omkijken als ik deze wagen zie! prachtige citroën
@henkhupelschoten: weinig mensen herkennen de faceliften ook, omdat het totale plaatje er altijd al zo bijzonder uit ziet!
Ik wil wel een keer een ds rijden
M’n ouders zijn getrouwd in zo’n wagen. Ik snap dat wel.
Ik zelfs als citrofiel wist ze niet allemaal…., maar gefeliciteerd godin!
Ik wordt er niet warm of koud van.
@ghost: Maar wel bruin. Het glasvezeldak laat namelijk UV-straling door, zodat je ongemerkt bruin wordt in de auto. Heb ik althans ooit gehoord.
@ghost: niet eb bijzonder gevoel als je er een ziet? Noet haast wel, gezien het unieke van de godin. En de techniek is natuurlijk weergaloos, betrouwbaar en verschrikkelijk veel innovaties!
http://www.autoblog.nl/gallery/0_Divers/Michelin_PLR_Citroen_DS/Michelin-PLR-01.jpg
Deze ds blijft mij toch wel altijd bij
@jurdespotter: Hoezo?
Deesse…Een oude liefde…
Een zwarte. Derde neus. Gele lampen. Rood interieur.
Daar zou ik de spreekwoordelijke moord voor plegen….
Het bij jullie bekende Gina Classic’s heeft ook een paar erg mooie DS’en staan. Een mooie Usine/Decapotable en de prachtige Chapron Concorde 64 Coupé.
De bom die de DS in 1955 was dreunt nu nog na. Alles met wielen was van de ene op de andere dag ouderwets in vergelijking met deze voiture. Ik zou er graag een bezitten. Ik geloof dat de DS21 the one to have is.
@Original_Arnoud: Klopt, de DS23 heeft een uitgeboorde versie van de DS21 motor, dus de 2300 motor wordt veel heter, dus file rijden is een ramp. (Lees: naast de weg staan om je motor af te laten koelen)
@willempjuh: filerijden is altijd een ramp toch
@willempjuh: Met een frisse 3-rijen radiateur gaat het met de 23 ook wel goed hoor.
@Original_Arnoud: al heb je aan de 19 al genoeg. Weinig toeren op de snelweg, veel bruikbaar koppel en zuiniger.
Ben op m’n trouwdag ook in een Ds rondgereden… Heerlijke ervaring, zou er wel eens mee op reis willen…
Ik herinner me rond 1965 een paar keer de ID 19 van mijn baas gereden te hebben. Die had het minieme hydraulische remknopje naast een gewoon koppelingspedaal met een enorme slag. Dat was wennen. Remmen betekende voorzichtig aaien anders stond je met je neus in de keien, voor ontkoppelen moest juist ver doorgetrapt worden. Niet voor niets hebben latere Citroëns met ditzelfde remsysteem een gewoon pedaal over het remknopje heen gekregen. De rijervaring was geweldig, zeker vergeleken met andere auto’s uit die tijd. De bouw was flodderig en er was veel onderhoud nodig. Zelf later een GS gereden; zelfde principe maar eenvoudiger.
Kwam vorige week nog zo’n mooie DS voorbij zetten op de snelweg. Met een dikke 140 km/h op de linkerbaan, net zo makkelijk.
Nog steeds stijgt zo’n DS boven de meeste andere auto’s uit, zoveel klasse, zoveel gratie en toen zo vooruitstrevend dat ze nog steeds een jeugdige schoonheid heeft. Hoop ooit nog deze dame te kunnen veroveren en in haar gezelschap mooie reizen te mogen maken…
@moveyourmind: je rijdt ongemerkt hard met zo’n auto, vanwege de lage toeren die hij maakt, en het hoge koppel bij die paar toeren. In het hedendaagse snelwegverkeer toef je heerlijk overal door.
Toen Citroën nog auto’s met karakter bouwde en zich niet druk maakte over wat de concurrent produceerde, ze voeren hun eigen koers en met succes, het ging wat mij betreft pas echt fout met de Zx-en en AX-en.
Proberen nu krampachtig van DS een niche merk te creëren, de afloop hiervan laat zich raden…………..
@toniominestrone:
Nee Tonio, bij Citroen waren de ingenieurs de baas, nu zijn het de boekhouders
@toniominestrone: Dat lukt toch aardig, het merkje DS gaat zelfs zo goed dat het ‘zelfstandig’ verder gaat. Op de DS modellen komt de Double Chevron te vervallen.
Verder denk ik dat de DS een mooie lijn is waar ze echt wel wat bijzonders mee neer zetten. Kunnen ze de geschiedenis overtreffen? Nee, maar de vraag is natuurlijk: wil men dat wel? Volgens mij wil Citroën bijzonder zijn zonder al te bijzonder te zijn. Het gros van de mens wil namelijk graag in een Golf rijden. (Al zou dat beeld nu ook wel wat veranderd zijn met de dieselgate)
zo mooi
@norge: http://prettycarz.com/data_images/gallery/01/citroen-ds-19/citroen-ds-19-06.jpg
Ik vraag me af, zou je bij de kentekenboer ook probleemloos een derde kentekenplaat meekrijgen als je zegt dat je DS Break er drie heeft?
@Edge: Al weer je er 10 hebben, kan toch?
@toniominestrone:
Gele platen niet, daar krijg je er niet meer van.
Witte en (volgens mij ook) blauwe platen wel
@Edge: Met een oldtimerkenteken geen probleem, daar kan je er zoveel van laten maken als je wil
Ik heb het niet zo met de auto maar wel een leuk stuk om te lezen! Die carbio is wel een bijzonder ding om te zien. Maar is er vorig jaar niet één voor meer afgehamerd?
Heerlijk artikel van een prachtige wagen!
Snoek… STRIJKIJZER. En een eend is een geitje. Get with it jongens.
De auto waarmee ik na mijn geboorte werd opgehaald in het ziekenhuis was een ‘snoekenblauwe’ Citroën DS23 Pallas. De auto is nog steeds in het bezit van de familie, en zélfs de krant van mijn geboortedag (ruim 22 jaar geleden) ligt er nog in. Nostalgie tot en met! Het is alleen zo zonde dat dit strijkijzer al 4 jaar op stalling staat. Wellicht na de winterslaap een beurtje en APK zodat deze godin weer op de weg mag!
Een heerlijke rijdersauto, als is het achterin ook goed vertoeven. Een tijd geleden een compleet gerestaureerd qua plaatwerk, met mijn vader. Eindeloos vormen, plamuren en dat alles tien keer herhalen omdat elke bestaande deur afwijkt van de ander. Maar wat een godenschepsel, qua comfort, innovatie en de vorm. De beste auto ooit, in veel opzichten simpelweg objectief.
De DS heeft bij mij ook een bijzondere plek. Hij staat aan de basis van mijn afkeer tegen Citroën. Eigenlijk is het net zoals bij mensen. Sommige mag je gewoon niet, al kun je moeilijk zeggen waarom.
@beetec: jij durft. Er zijn een aantal auto’s die je persee leuk moet vinden als autoliefhebber. Volgens veel andere liefhebbers dan. De ds is daar één van.
Overigens lijkt het mij geweldig om er in te rijden en om er aan te sleutelen/de techniek te snappen. Maar echt mooi vind ik ze niet. Het is echter een enorm vooruitstrevend product geweest, daar zou zelfs een hater respect voor moeten hebben.
@lekbak: Hoewel het niet blijkt uit mijn reactie heb ik best respect voor de DS en voor wat de auto losgemaakt en betekend heeft. Dat je als autoliefhebber bepaalde auto’s mooi MOET vinden, daar heb ik moeite mee. Dat is mede de reden voor mijn reactie. Beetje schoppen.
Ik vind een DS lelijk, en een Aston Martin DB5 ook. Maar guess what, ik ben een autoliefhebber!
@beetec: ik heb er zelf ook ‘last’ van. Niet zozeer de ds, die vind ik gewoon niet erg mooi. Een jaguar e-type of een Ferrari 250gto vind ik echt lelijk. Je moet ze dan eens horen!
@lekbak: I feel your pain ;)
Jij vindt een 250 GTO lelijk, heerlijk toch! Kan ik alleen maar respect voor hebben. Ik vind hem mooi. Een dichte E-type? categorie Multipla.
Mijn vader heeft er een aantal gereden (nieuw aangeschaft), reden super.. Met m’n broer een keer onderdelen weggebracht naar Geneve (er was nog geen maximum snelheid). De DS23 liep op de teller 220 km/u (je had er wel veel tijd voor nodig). Dan waardeer je de wegligging (rechtuit zonder stuurbeweging is ook echt rechtuit. Overigens was het sturen ook wennen omdatr het heel erg direct was.
In een van de latere modellen was het instellen van de vering/demping vasrgezet en toe heefrt m’n vader de veerbollen van de oude laten overzetten op de nieuwe..
Overigens werd in ieder geval de 2e neus ook geleverd met vaste breedstralers.
Ik erken absoluut dat deze auto een van de belangrijkste ontwerpen is in de geschiedenis van de auto, maar ik heb er niets mee, net als de 2CV en de Kever. Het is gewoon niet mijn ding. Iedere auto heeft een zekere uitstraling en een groep mensen die zich sterk door die uitstraling worden aangesproken. Voor velen, denk ik, het zoete leven in Frankrijk rijdend door wijnvelden, overnachten in leuke kasteelhotels en rondneuzen op brocante markten. Niet voor mij dus.
Bovendien is de snoek is voor mij toch een beetje de representatie voor Frankrijk uit de jaren 70, en mijn herinneringen aan Frankrijk in de jaren 70 waren lange autoritten in de bloedhete Simca van mijn ouders en vakantie vieren op een dorre camping in de campagne met alleen hurk wc’s en stokbroden met warme jam. Niet mijn mooiste herinneringen. Kortom, nee dank u.
Had de snoek ook geen meesturende koplampen?
@bassx: Jup, alleen de VS versie had deze niet ivm regelgeving.
Hoe ik dit wist? Staat in de tekst!
@FlighTom: Nu zie ik het ook, helemaal overheen gelezen tot twee keer toe.
Ontzettend jammer dat Citroën niet een lijn heeft weten in te zetten zoals Porsche met de 911, of Mercedes met de S-klasse, of BMW met de 3- en 5-serie. In plaats daarvan zitten we nu met die overgedesignde gebakjes uit de DS serie.
Classic
@frederik: Dat moest zijn: Classic and Sports magazine had een mooi stuk over 60 jaar DS met de volgende zin. There is a small, indeed elite, group of motor cars with the innate power to alter their surroundings and, with the drophead DS, an anonymous industrial estate somewhere in Buckinghamshire becomes a world of charm and grace as you glide along, graciously acknowledging the awe-struck reaction of passers-by.
Gefeliciteerd DS! Ik heb er helemaal niks mee maar respect heb ik er wel voor. Doe mij maar ene E-Type, VEEL mooier.
@mazdarx:
Is dat niet een heel ander soort auto? Toch?
Wat is eigenlijk de redenering achter de smallere spoorbreedte achteraan?
@Mee: Technisch: ruimte maken voor de afdekplaten, en daarmee verbeteren van de stroomlijn (rijwind langs draaiende wielen doet weinig goeds voor de stroomlijn).
Marketing: Citroën is in deze tijd druk bezig voorwielaandrijving onder de aandacht te brengen. Een uitvinding van André Citroën persoonlijk, geïntroduceerd op de Traction Avant (je verwacht het niet, met die naam). Bij de DS krijgen de voorwielen zodoende veel meer aandacht in het ontwerp.
Ergens op het snijvlak tussen die twee: FWD is dus nog jong, en het is de tijd om wat te experimenteren met de nieuwe rolverdeling tussen de assen. De achterwielen hebben minder te verdragen, en kunnen dus kleiner zijn. Zijn gelijk: Ook in 2015 verbruikt een voorwielaandrijver minstens twee sets voorbanden op een set achterbanden.
@Mee: Behalve wat mout zegt, zorgt het ook voor een betere wegligging en vermindert onderstuur. De CX en SM hebben ook achter een smallere spoorbreedte.
De DS heeft sowieso een gave ophanging, afgezien van de hydropneumatiek. Voor dubbele wishbones met leading arms, achter onafhankelijke trailing arms. Deze combinatie gaat duiken bij remmen en optrekken tegen. Als je hard remt in een DS duikt hij zowel voor als achter, niet alleen de voorkant. De voorwielen hebben “center point steering”, waarbij de draaias precies door het hart van het voorwiel loopt. Hierdoor heeft het wiel niet de neiging om opzij te draaien bij een oneffenheid. Verder maakt de stuurbekrachtiging het onmogelijk voor de wielen om een draaibeweging door te geven aan het stuur. Daardoor heb je nooit stuurreacties door richels en oneffenheden.
– De DS is één van de eerste auto’s waarbij veel plastic en andere kunststoffen is verwerkt.
– Toen een Duitse Mercedes ingenieur in 1955 de DS op de Parijse salon aanschouwde riep hij in opperste verbazing : ” So etwas konnen wir nie machen ” doelend op de vooruitstrevende techniek
– Als veiligheids feature heeft het stuurwiel slechts één spaak, waardoor de chauffeur het bij een zware aanrijding niet in zijn borst gespiest krijgt.
– Een DS is uitstekend te rijden met een lekke achterband, het beroemde verhaal over de aanslag op Generaal de Gaulle waarbij een Algerijnse terrorist de rechterachterband lekschoot, kon de Gaulle’s chauffeur op VOLLE snelheid de plek des onheils ontvluchten.
– Een DS krik je nauwelijks op. bij een lekke band zet je het veersysteem in de hoogste stand, je zet de crick eronder en laat de wagen vervolgens in de laagste stand zakken, hij tilt netjes zijn ‘pootje’ op !
– Bij een DS komt de richting aanwijzer niet automatisch terug, Citroen vond het uitzetten van een richtingaanwijzer een essentieel onderdeel van autorijden
– De eerste serie DS had trouwens een soort eierwekker voor de richtingaanwijzer, die na een x-aantal knipperts uitging !
– De grootste concurrent van de DS werd Peugeot’s 404, de 404 kwam, zag en overwon eigenlijk, de Peugeot was bijna net zo comfortabel met McPherson vering voor en had dezelfde kwaliteit zetels; de 404 was aanmerkelijk goedkoper en door zijn conventionele achterwielaandrijving goedkoper om te onderhouden.
Voor de statistici : van de 404 zijn ruim 2.8 miljoen exemplaren gebouwd, bijna 2 maal zoveel als de DS.
Ik weet nog wel 50 dingen. Wist u dat er in de eerste 4500 exemplaren er blokken hout in de aandrijving verwerkt zitten. Ook zijn veel daken gewoon van aluminium net als de achterkleo van pre-61 auto’s die ook een plexiglazen achterruit. Kan nog uren doorgaan over niet genoemde feitjes en zeuren over de vele foutjes in het artikel. Maar ben net even wat de katerug. Dank voor dit artikel.
Vooruit .
Wist u dat het de motorkap destijds het grootste stuk aluminium plaatwerk ooit was voor een auto.
Vanaf ’65 zat er automatische hoogtestabilisatie in de koplampen gekoppeld aan de achteras zodat er niemand verblind werd bij het optrekken.
De ID’s hebben overigens gewoon rembekrachtiging, een eenvoudigere variant die niet belastingafhankelijk is zoal bij de DS. Ook stuurbekrachtiging is ook vrijwel alle exportmodellen gemonteerd in de ID. Vanaf ’63 is de DS ook met mechanische bak geleverd. In de loop van de produktie zijn de Ds en Id op gebied van techniek en uitrusting naar elkaar toegegroeid.
Het officiële einde is inderdaad april 75. Maar er zeker tot februari 76 zijn er breaks geassembleerd.
De laatste reeks berlines waren al voorzien van de stuggere, platte niet deelbare CX veerbollen.
Wist u dat de DS/ID maar liefs met 5 verschillende dashboards is geleverd. Met als dieptepunt het laatste vanaf 69 gemonteerde unisex dashboard.
Willen jullie ook verschil weten tissen rode (lhs) en groene (lhm) hydraulische olie?
@Pallas:
Jazeker, de rode was ontieglijk agressief en hygroscopisch
Leuke weetjes trouwens ouwe reus !
@Pallas:
Waarom heb jij dit artikel niet gewoon geschreven? Het artikel waren allemaal dingen die ik al wel wist als autoliefhebber, jouw toevoegingen zijn voor mij nieuwe informatie. Heel tof om te leren!
@mgmgb: Thanx. Maar ik schrijf te beroerd…
Toch altijd even kijken als ik er eentje zie rijden. Dan heb ik vanzelf een glimlach op mijn gezicht. Ooit met een Henri Chapron DS gereden, wat een bekijks hb je met zo’n ding!
Er staan een paar Chapron’s te koop in Nederland. Allen boven een ton. Deze staat voor 185.000 te koop. Dat is toch serieus veel geld voor een Citroën.
http://ww3.autoscout24.nl/classified/269859379?asrc=st|as
@lacker: the magic sentense: 1of 6….
Mijn schoonvader bezit de eerste APK gekeurde DS van Nederland leuk om altijd die foto’s terug te zien!
@scdoyerphotography: Een witte. Überhaupt de eerst apk gekeurde auto in Nederland.
@pallas: klopt inderdaad! Ik heb alle artikelen gezien en a, leuk omdat hij ook alle officiele artikelen heeft bewaard..
@scdoyerphotography:
Lijkt me heel gaaf om daar eens een artikeltje over te zien. Toen en nu met de eerste auto die ooit APK gekeurd is. En dan de hamvraag: was hij er toen ook in 1x doorheen?
@mgmgb: dat is volgens mij wel een keer mogelijk. Binnenkort ga ik hem sowieso even uitgebreid fotograferen. In combinatie met zijn gerestaureerde Familiale
Ook niet vergeten :
http://www.history.com/this-day-in-history/citroen-helps-de-gaulle-survive-assassination-attempt
De godin blijft een fantastische auto. Rij al , dit jaar, 20 jaren in de DS23 Pallas. Semi automaat en dat voldoet prima. Ze weet van wanten en draait gemakkelijk 120 130 op de autoweg wanneer dat nodig mocht zijn.
Mijn vader had er een nieuw gekocht en die liep ± 200km/u (220 op de teller).
Leuk om hier bij toeval te geraken. Als Renault liefhebber wist ik alles al natuurlijk, maar goed dat er nog eens aandacht aan is besteed.
Overigens het dak was niet zomaar van glasvezel, het is van met glasvezel versterkt polyester. Polyester is een kunststof wat van zichzelf niet heel sterk is. Door in het nog kneedbare/vloeibare polyester glasvezel matjes te doen, wordt het een stuk sterker. In plaats van glasvezel kan men ook iets anders gebruiken, zoals koolstofvezel of zelfs katoenvezel zoals bij de Trabants.