Die keer dat Skoda een reusachtig W12-blok maakte

We moeten even in de geschiedenis duiken om het moment te vinden, maar het is wel degelijk gebeurd.

Bedrijven die van plan zijn een lange tijd te bestaan, moeten eigenlijk altijd evolueren. In de autowereld gebeurt dit op allerlei manieren. Een van de vele manieren waarop automerken hun bestaan kunnen waarborgen, is door opgeslokt te worden door een grotere vis, om vervolgens onderdeel te worden van de snode plannen van de nieuwe eigenaar. Vrijwel altijd gaat de identiteit hierbij verloren, maar hé, de merknaam bestaat in ieder geval nog wel.

Skoda is een redelijk voorbeeld van hoe een bedrijf zijn identiteit kan verliezen nadat het overgenomen wordt. De Tsjechische autofabrikant kwam er na het vallen van IJzeren Gordijn achter dat arbeidskrachten toch zeer duur zijn en moest pardoes op zoek naar een partner om zijn voortbestaan te garanderen. In Volkswagen werd een partner gevonden, maar het Duitse concern nam in de loop der jaren een steeds groter belang in het bedrijf. Binnen een decennium werd Skoda officieel een onderdeel van de Volkswagen Group. Sindsdien zet VAG zijn Tsjechische dochter vooral in als prijsschieter.

In de beginjaren ging dat wel anders bij Skoda. Het bedrijf was divers en maakte producten waarnaar mensen verlangden, in plaats van lauwwarme apparaten en doodleuke kopieën van modellen die bij een handvol andere merken ook verkrijgbaar zijn. Aan het begin van de vorige eeuw maakten Skoda en Laurin & Klement, de bedrijven die na WO I samensmolten om Skoda te vormen, allerlei producten. Niet alleen werden er fietsen, motorfietsen, auto’s en ploegen geproduceerd, de Tsjechen zetten destijds ook vliegtuigen en motoren in elkaar.

Een huzarenstuk dat in die tijd door Laurin & Klement in elkaar werd gezet, is deze 24,4-liter L&K Lorraine-Dietrich 450 krachtbron. Skoda volgde de toenemende interesse in vliegtuigen op de voet en kreeg daardoor het idee om zelf zijn teen in het water te dopen. Na enkele experimenten – sommige succesvol, andere iets minder – besloot het bedrijf om het idee in de ijskast te zetten. Toen de economische crisis in de jaren ’20 ineens kwam buurten, nam de interesse in auto’s af en achtten Skoda en Laurin & Klement de tijd alsnog rijp om zich meer te focussen op vliegtuigen. Voor de productie van motoren voor vliegtuigen gebruikte het zijn eigen faciliteiten. De Tsjechen droomden een tweetal krachtbronnen op: een achtcilinder en een twaalfcilinder.

Laatstgenoemde was uiteraard de krachtigste van het stel en vrij snel werden er hiervan een reeks besteld door de Tsjechische overheid. De krachtbron had een gigantische inhoud van liefst 24,4 liter en was door de Tsjechen op een merkwaardige doch inventieve manier in elkaar geknutseld. Om het blok zo compact mogelijk te maken, waren de cilinders in rijen van vier opgedeeld. Hierdoor ontstond een duidelijke W-vorm. De W12 had een maximaal vermogen van 450 pk dat vrijkwam bij precies 1.850 rotaties per minuut. Een waarde die we voor zijn tijd (1926) uiterst respectabel durven te noemen. Eveneens indrukwekkend is zijn drang om brandstof en olie te verorberen. Per uur consumeerde de twaalfcilinder 240 gram aan brandstof en nog eens 12 gram aan olie, per paardenkracht! De meest gevierde prestatie van de krachtbron komt voor de naam van luitenant-kolonel Jaroslav Skála, die zijn Š-16 met de W12 voorin van Praag naar Tokyo vloog.

Sindskort staat een van de weinig overgebleven exemplaren van de spectaculaire W12 in het Skoda Museum, te Mladá Boleslav – de plek waar het hoofdkwartier van het bedrijf is gevestigd. Het motorblok is geleend van het Nationale Museum van Tsjechië.