Special: Renault Torino

Een oprechte rauwdouwer met racepedigree. Het verhaal van een auto die een volk trots maakte.

Elk land heeft zo zijn eigen ‘working class heroes’. Reguliere auto’s van nederige afkomst, mede door competitieverband in staat om tot behoorlijke prestaties te komen. Maar omdat het auto’s zijn die technisch gebaseerd zijn op normale auto’s, zijn ze (net) bereikbaar voor de modale, hardwerkende man (m/v). Engeland heeft de Escort en Sierra RS Cosworth. Duitsland de Manta 400. Amerika de Shelby Mustangs. Frankrijk de Megane Renault Sport en Japan de Mitsubishi Lancer Evolution. In Argentinie hebben ze ook cultheld, de IKA-Renault Torino 380W.

Mocht de naam IKA-Renault Torino 380 W je niets zeggen, dan is dat niet zo vreemd. De auto werd alleen in Argentië gebouwd voor de Argentijnse markt. De Argentijnse autoindustrie is een bijzondere. Sowieso is de automarkt in Zuid-Amerika bijzonder interessant. Uiteraard zie je veel Noord-Amerikaanse invloeden. In tegenstelling tot het noordelijke continent zijn er ook veel Europese merken die zich specifiek met Zuid-Amerika bezighouden. Denk aan Volkswagen, Fiat en dus ook Renault.

IKA – Renault:
In 1956 wordt IKA opgericht. Het is een afkorting voor Industrias Kaiser Argentina. Dit kwam mede door de Argentijnse overheid. Deze wilde dat Argentinië zijn eigen auto’s ging produceren. De Argentijnen togen naar de VS om daar de grote fabrikanten af te gaan. Omdat de markt in Argentinië vrij klein is en de beoogde aantallen dat ook waren, was er nauwelijks animo. De kosten zouden niet opwegen tegen de baten. Concerns als General Motors, Chrysler en Ford hadden daarom geen interesse. Kaiser Motors uit Willow Run, Michigan zag er daarentegen wel brood in. Kaiser was aanzienlijk kleiner dan de Big Three en de auto’s die ze produceerden sloten beter aan bij de wensen van de Argentijnen. Het bekendste wapenfeit van Kaiser is ongetwijfeld de Willy’s Jeep. Kaiser Motor zou zelf overgenomen worden door AMC, dat later in handen kwam van Chrysler. De Argentijnse tak zou overgaan naar Renault.

IKA produceerde en verkocht een allegaartje van Amerikaanse en Europese auto’s. Bij de IKA dealer kon je terecht voor Jeeps (o.a. Willys, Pickup, Gladiator), Renaults (4CV, Dauphine, Gordini), AMC’s (Classic Custom, Ambassador 900) en zelfs een heuse Alfa Romeo. De Alfa 1900 werd door verkocht als IKA Bergantin. Ondanks dat de modellen in de IKA showrooms prima aansloten bij de eisen en wensen van de Argentijnse klanten, hadden de Argentijnen er niet echt een band mee. Het waren auto’s uit andere landen. Wij Nederlanders koesteren ook geen patriottische gevoelens jegens de Mitsubishi Space Star. Dat zou veranderen met de enige echte Argentijnse auto, de Renault Torino.

Renault Torino
De IKA Renault Torino zou uitgroeien tot een Argentijnse held, maar daarvoor was wel de hulp nodig van een andere Argentijnse held. Zijn naam: Juan Manuel Fangio. Het is moeilijk om zijn palmares en nalatenschap te overschatten. Fangio had namelijk nog voldoende kennissen in Europa, waaronder Battista Farina van Pininfarina. Fangio vraagt aan hem om de AMC Rambler een complete make over te geven. Het front werd aangepast, evenals de achterkant. Ook het erg Amerikaanse interieur wordt grondig gewijzigd. De Renault Torino was er als vierdeurs sedan en tweedeurs coupé. De Torino is vernoemd naar de gelijknamige plaats in Italië. Het logo van de auto is ook het schild van de geboortestad van Battista Farina. Zie het als een fraai eerbetoon.

De Torino was zelf ook uiterst fraai. De basis was al niet verkeerd (met name de parellel lopende dak en raamlijn). Er waren diverse motoren leverbaar. Het waren allemaal zes-in-lijn motoren, in licentie gebouwd in Argentinië. Het verhaal wil dat de Argentijnse motoren beter in elkaar waren geschroefd dan de Amerikaanse. De Torino was nooit een langzame auto. De instapper had een drieliter motor met 120 pk. Daarboven zat een 3.7 liter variant met vermogens tussen de 150 en 170 pk. Ondanks de eenvoudige afkomst van de auto was de Torino een luxe auto, een beetje tussen de BMW 3 en 5 Serie in, maar dan goedkoper.

Renault Torino 380 W
In tegenstelling tot alle andere producten van IKA, kwam er nu wél een topmodel. De Shelby voor de Argentijnen: de IKA Torino 380 W. 380 stond voor de 3.8 liter motor, en de W voor Webers. Niet één, niet twee, maar drie Weber carburateurs werden gemonteerd. Het onderstel werd flink herzien met een unieke 4-link ophanging en vóór werden er zelfs schijfremmen gemonteerd. De transmissie was een four-on-the-floor van ZF.

Vermogen was er te over: 185 pk. Voor die tijd een flink wat power uit een zescilinder. De 380 W kreeg uiteindelijk na wat modificaties zelfs 215 pk, waarmee een topsnelheid van ver over de 200 km/u mogelijk was. IKA gaf zelf 205 km/u op, maar de Argentijnen weten wel beter: die hadden 220-230 op hun Lucas instrumenten zien verschijnen. Kortom, de Renault Torino in 380 W uitvoering was de ideale auto voor de stoere huisvader met haast. Aangenomen werd dat deze auto wel een succes moest worden. Dat lag iets anders. Op het moment dat de Torino en de 380 W op de markt komen kraait er bijna geen haan naar. Omdat de buitenlandse pers niet met de auto te maken heeft, zijn er maar weinig mensen die überhaupt iets over de auto weten.

Turismo Carretera
Wellicht dat deelname in de motorsport zou helpen. Win on sunday, sell on monday. De meest voor de hand liggende keuze was de Turismo Carretera. Dit is een raceserie die al jaren meegaat in Argentiën. In deze raceklasse is het talent van Fangio tot wasdom gekomen. Hij won in 1940 en 1941 het kampioenschap met Ford. In de jaren ’60 was de Turismo Carretera uitgegroeid tot een ware titanenstrijd tussen Chevrolet en Ford. Vlak daarachter zat Dodge om te profiteren van een ongelukje of foutje van de tegenstanders. Meedoen aan deze klasse was dus behoorlijk ambitieus. De Torino kon zich redelijk snel meten met de concurrentie. Sterker nog: in 1967 werd de titel binnengesleept.

84 Uur van de Nürburgring
Inderdaad, 84 uur. Drie en een halve dag racen op één van de langste circuits te wereld. Toegegeven, Pescara en Isle of Man zijn langer, maar dat waren gewoon openbare wegen die waren afgezet. De Nürburgring was toen ook een stuk langer dan dat ze anno 2017 is. De Nordschleife zoals we hem nu kennen is 20,8 km lang. Maar dat zat vroeger iets anders. Naast de Nordschleife had de Nürburgring nog drie delen: de Zielschleife, Betonschleife en Südschleife. De laatste kon gecombineerd worden met de Nordschleife, om zo tot de Gesamtstrecke te komen. Lengte: meer dan 28 kilometer.

In 1969 besluit IKA op aanraden van dezelfde Juan Manuel Fangio mee te doen aan deze gruwelijke race. Er worden 3 Torino’s 380 W ingeschreven. Met veel aanpassingen heeft IKA-Renault ervaring opgedaan tijdens de Turismo Carretera. De auto’s worden uiteraard aangepast voor circuitgebruik. Dus met racebanden, raceonderstel en zwaardere remmen. Het interieur werd gestript (1.350 kg, net zo veel als een E46 CSL) en de motor flink opgepept tot maar liefst 290 pk. Al deze modificaties zorgden er wel voor dat de Torino’s in de hoogste klasse meededen, die van de zogenaamde ‘Prototypes’. Er deden namelijk ook auto’s mee die bijna straatlegaal waren. Juan Manuel Fangio, die ooit tien keer in één race het ronderecord verbeterde in een Maserati 250F en zo de meest epische race aller tijden reed, toog mee naar het Eiffel gebied. Hij nam als baas van het IKA-Renault Argentina team de leiding over de coureurs en monteurs.

Deelnemers
De lijst met deelnemers was om van te smullen. Naast de Torino 380W deden er diverse Mercedes 220 D’s mee. Toen al was Mercedes bezig om de diesel een sportiever imago te geven. De auto’s zelf waren behoorlijk aangepast (diesels waren nog niet zo sterk in die tijd), zodoende vielen deze auto’s in de prototype klasse. Samen met de GT-klasse waren dit de snelste auto’s van het veld. In de GT-klasse deden de Lancia Fulvia HF’s mee, evenals de Triumph TR6. Maar de meest interessante klasse om naar terug te kijken is die van de productie auto’s. Met name de diversiteit: Porsche 911, BMW’s 2002 & 2500, Fiat 125, Volvo 144, diverse Mini Coopers, Renault Gordini’s en Alfa Giulia’s. Maar ook de Japanners waren present met de Datsun 1600 en 1800, Honda S800 en Mazda Familia’s (met wankelmotoren!) en zelfs een heuse Matra Djet.

Het Oranje Tintje kwam van het fabrieksteam van DAF, dat meedeed met de Daf 55 Coupe (met onder andere Rob Slotemaker achter het stuur). Maar ook een privéteam deed mee, met een gewone Daf 55. De namen zullen bekend voorkomen: Huub Vermeulen (jarenlang directeur van Circuit Park Zandvoort), Govert de Jong (Sport Commissaris van de KNAF) en Rob Wiedenhoff (autosportjournalist en autoboekenschrijver). Bij het Scuderia Pinerolo team is er één naam die er uitspringt: Luca Di Montezomolo. Jazeker, de oud directeur van het en De Grote (ex-)Baas van Ferrari deed zelfs mee aan deze race.

De IKA Torino’s deden het goed in de kwalificatie en kwamen goed van hun plek. Ze streden direct met de Lancia Fulvia’s, Triumph TR6 en een Ford Capri in het front. Een van de drie Torino’s was de eerste paar uren aan de leiding, maar werd ingehaald door een van de Lancia Fulvia’s. Een paar uur later bleek het vermogen van de Torino toch de overhand te krijgen: de IKA ging de Lancia weer voorbij. Dit was echter geen sprint, maar een échte endurance race. Op de Nürburgring. Dus de teams hadden te maken met vele factoren: betrouwbaarheid, snelheid, pitstops, regen, vermoeidheid, nachtelijk racen. Nog meer vermoeidheid. Slijtage, nog meer weersomstandigheden, slecht zicht (mist, regen en ehh, vermoeidheid) en dan nog een partij: de wetsdienaren.

Jazeker, de lokale Polizei van Adenau was zéér fanatiek aanwezig. Niet zozeer vanwege de veiligheid, maar omwille van geluidsproductie. Ondanks dat de Nürburgring een enorme impuls was voor dit gebied, waren de locals niet altijd even gecharmeerd van de lange races die georganiseerd werden op deze baan. Geluidsoverlast was een groot probleem voor hen. En om de omwonenden tevreden te houden, waren de agenten tijdens de race maar wat druk bezig om dit in de gaten te houden. Alle auto’s waren uitgerust met voldoende demping, maar naarmate de race vorderde versleet de demping. Sommige teams (Ford fabrieksteam bijvoorbeeld) hadden hier rekening mee gehouden, maar IKA en Lancia minder. Dus ondanks dat de tank nog voldoende brandstof bevatte, de banden meer dan genoeg profiel hadden en de coureurs nog prima konden rijden op een dosis van cafeïne en adrenaline, moesten ze toch de pits in om de uitlaten aan te passen of te vervangen. Na twee dagen begon het dusdanig een probleem te worden dat politie dreigde de race te eindigen vanwege het geluidsoverlast.

IKA, Lancia en Mazda hadden flinke pech. Alledrie de teams hadden drie auto’s aan de start gebracht, maar één dag voor de finish hadden alledrie de teams twee auto’s verloren in de race door technische problemen. Het werd nog erger, want niet de Porsches of BMW’s gingen aan kop, maar het fabrieksteam van Ford met de Capri 2300GT reed soeverein vooraan. Ze hadden de kop gepakt, maar 24 uur voor de finish, begaf de koppakking het. Exit Ford. Lancia pakte de koppositie om deze niet meer weg te geven. De BMW 2002 van het AC Mayen team volgde, met de privé Triumph TR6 op gepaste afstand. De laatst over gebleven IKA Torino probeerde de schade te beperken maar sneller dan snel kon die niet gaan, helaas.

Dat zou ook de eindstand worden. Team Lancia Squadra Corse won. Maar dankzij de lokale wetsdienaren verloor Team Escuderia Argentina de race: plaats 4 was het hoogst haalbare. Dit betekent niet dat ze de langzaamste waren. Integendeel, de IKA Torino was veruit de snelste auto van het veld. Qua rondetijden, gemiddelde rondetijden en het aantal gereden ronden. De Torino was oppermachtig. Echter, dankzij de overijverige agenten moest Team Escuderia Argentina meermaals hun uitlaatsysteem vervangen wat resulteerde in te lange pitsstops. Hierdoor raakte het team dus kostbare rondes kwijt. Lancia had gewonnen, maar de IKA Torino had zijn stempel gedrukt. Het was één van de drie Argentijnse mijlpalen op de Nürburgring.

Fangio en de zijnen werden als helden ontvangen in Argentinië. Niet alleen de coureurs, maar ook de auto. De Argentijnen hebben nu daadwerkelijk een auto waar ze met recht trots op kunnen zijn. Dit heeft ook resultaat op de verkopen: die stijgen enorm. Daarbij wordt de Torino ook kampioen van de Turismo Carretera in 1969, 1970 en 1971. De Turismo Carretera is overigens een heel aardige raceserie. Sterker nog, het is de oudste nog in leven zijnde toerwagen klasse, wereldwijd. En niet alleen de raceklasse bestaat nog, er wordt daadwerkelijk nog steeds geracet met de Torino, zij het als silhouette racer. De motor is overigens nog altijd de 4.0 liter Jeep Tornado 6-in-lijn.

Argentinië en de Nürburgring. Drie keer hebben ze hun stempel weten te drukken. Drie keer was Juan Manuel Fangio erbij betrokken. Op 4 Augustus 1957 was Juan Manuel Fangio verantwoordelijk voor de mooiste inhaalrace ooit. Nog altijd wordt deze race aangehaald als een van de meest indrukwekkende momenten in de sport. Op 29 juni 2010 is er nog een Argentijns feestje op de Nürburgring. Marc Basseng zet met een Pagani Zonda R een absoluut ronderecord neer van 6:47.50. Marc Basseng is een Duitser en Pagani een Italiaans automerk, dus welk tintje is Argentijns? Allereerst is oprichter Horacio Pagani een Argentijn. In de nadagen van Fangio zijn leven staat hij de jonge Horacio Pagani bij. Fangio adviseerde Pagani om in Italië te gaan werken bij een supercarfabrikant (Lamborghini), een eigen bedrijf te beginnen (Pagani) en motoren te gebruiken van Mercedes. Tot slot 19 tot 23 augustus 1969. 84 uur lang hebben de Argentijnen bewezen het de gevestigde orde flink lastig te kunnen maken. Dit was de geboorte van een icoon op 4 wielen voor Argentinië. Dat is het eigenlijk nog steeds. Argentinië heeft Maradonna en Messi, maar Fangio hoort minimaal in dat rijtje thuis. En eigenlijk de IKA-Renault Torino 380 W ook.

Laten we leren van het verleden en blij zijn met de working class heroes die er nu wel zijn. De Mitsubishi Lancer Evolution is er niet meer en de Holden Commodore SS heeft het veld moeten ruimen. Dankzij de SUV gekte koopt niemand meer een compacte coupé met veel vermogen. Nee, we gaan geen Premium Duitsers meerekenen. Dat zijn namelijk de meest pretentieuze auto’s die er zijn. Met hun gelikte interieurs en uitgewogen draaiknopjes voor de bediening van de navigatie en soft-close deuren. In dat licht bezien is de Renault Torino een oprechte maat. Ja, hij zuipt teveel, maar je kan er wel veel lol mee beleven. Als het moet staat ie zeker zijn mannetje. Want ondanks dat de nieuwe BMW M4 of Porsche 911 GT3 RS veel sneller zijn over de Nürburgring, sloeg de Torino 380 W niet eens zo’n gek figuur. Alleen dan 84 uur achter elkaar. Met dank aan Juan Manuel Fangio. Wat een held.