Hoe milieuvriendelijk zijn elektrische auto’s?

Elektrische auto’s worden vaak gezien als een milieuvriendelijk vervoersmiddel. Maar is dat wel zo, of zitten er een paar haken en ogen aan?

Er is eigenlijk maar één reden waarom de elektrische auto zo groot is geworden en belangrijk gaat zijn: het milieu. Zoals iedereen wel weet stoten benzine- en dieselauto’s giftige stoffen uit. Deze stoffen zijn niet alleen slecht voor mensen, maar ook de planeet waarop wij leven. Het klimaat van onze planeet is volgens veel wetenschappers, overheden en organisaties immers aan het veranderen, mede dankzij die giftige stoffen van benzine- en dieselauto’s.

Moraal van het verhaal, we moeten van die uitstoot af. Wat zien velen als de oplossing in dit verhaal? De elektrische auto. Dit vervoersmiddel heeft immers geen uitlaat, laat staan uitlaatgassen. Dus worden ze als dé milieuvriendelijke auto gezien. Maar klopt dit beeld wel, of ligt het toch net iets anders? Daar gaan we het in dit artikel over hebben. We gaan dit onderverdelen in twee onderdelen, namelijk de productie van en het rijden van een elektrische auto.

De productie

In principe bestaat de elektrische auto qua motorisering uit een stuk minder onderdelen dan een benzineauto. Je zou daardoor wellicht denken dat de elektrische auto daardoor milieuvriendelijker in elkaar te timmeren is. Toch is juist het tegendeel waar. Dat heeft alles te maken met een van de grootste en zwaarste onderdelen van de elektrische auto: de accu.

Deze lithium-ion-accu’s – vergelijkbaar met wat er bijvoorbeeld in je smartphone en laptop zit – bestaan uit verschillende zeldzame metalen. Onder meer lithium, nikkel en kobalt zitten in zo’n Li-ion-accu. Deze materialen worden voornamelijk gemijnd, met veel nadelige effecten voor de omgeving tot gevolg. Het ergste metaalsoort is misschien wel kobalt. Dit metaal wordt voornamelijk in Congo gemijnd, vanuit waar het naar de accu-producerende landen moet worden verscheept. Overigens wordt er bij het mijnen van deze metaal gebruik gemaakt van kinderarbeid.

Maar hoe erg is die accuproductie nou voor het milieu? Volgens een verslag van de International Council on Clean Transportation (ICCT) kost het produceren van één kWh aan accucapaciteit 56 tot 494 kilogram aan CO2. De Tesla Model 3 heeft op dit moment een maximale accucapaciteit van 75 kWh. Het produceren van een Tesla Model 3-accu kost dus 4.200 tot 37.050 kilogram CO2, volgens de ICCT.

Kolen

Dat is een flinke range. Dat komt doordat ongeveer de helft van de CO2-uitstoot van het productieproces momenteel afkomstig is van het energieverbruik. In landen waar relatief veel gebruik wordt gemaakt van bijvoorbeeld kolenenergie (China), zal de benodigde CO2-uitstoot dus hoger liggen dan een land met veel groene energie zoals Frankrijk. De milieuvriendelijkheid van een auto hangt dus voor een groot deel af van waar de auto vandaan komt.

Absolute cijfers zijn leuk, maar het is misschien wel leuker om dingen met elkaar te vergelijken. Of, in dit geval, de productie van een volledig elektrische auto te vergelijken met die van een benzineauto. Het verslag van de ICCT laat wel een grafiek zien, maar de precieze cijfers zijn niet bekend. Het Britse Low Carbon Vehicle Partnership heeft in 2015 een rapport opgemaakt, waar we wél het een en ander kunnen vergelijken.

Eerst een uitleg: het LowCVP gebruikt de term CO2e. Dit is kort voor koolstofdioxide-equivalent. Tijdens het maken van een elektrische auto worden namelijk meerdere emissiegassen de wereld in geworpen, die elk op een eigen manier bijdragen aan klimaatverandering. Bij CO2e worden deze gassen op een hoopje gegooid en wordt de bijdrage aan de opwarming van de aarde weergegeven in CO2-uitstoot. Het is dus geen daadwerkelijke CO2-uitstoot, maar slechts een cijfer waarmee je de uitstoot makkelijker kunt vergelijken. Hiermee kunnen we dus weergeven welke auto milieuvriendelijker wordt geproduceerd.

Goed, dat gezegd hebbende, op naar de cijfers. Een standaard benzineauto kost volgens het LowCVP 5,6 ton CO2e. Een dieselauto zal hier maar nauwelijks van verschillen. Een volledig elektrische auto stoot volgens deze cijfers 8,8 ton aan CO2e uit. Het maken van een BEV is dus 57 procent slechter voor het milieu, dan het produceren van een ICE-auto. Goed nieuws voor de benzineliefhebber dus: een spiksplinternieuwe benzineauto is milieuvriendelijker dan een gloednieuwe elektrische auto. Tot je de eerste kilometers maakt.

Het rijden

Met de productie is namelijk nog niet alles gezegd. Hét grote, ecologische voordeel van de elektrische auto is natuurlijk het rijden zonder uitstoot. Het omzetten van opgeslagen elektrische energie naar een beweging (via de elektrische motor) zorgt immers niet voor CO2- of stikstofuitstoot. De productie van deze energie kan echter wel slecht zijn voor het milieu. Met de nadruk op kan.

Stel, je hebt thuis een windmolenpark en een dak gemaakt van zonnepanelen. Als jij daar je Tesla op aansluit, dan ga je natuurlijk vrij klimaatneutraal rond kunnen rijden. Niet helemaal, helaas. Banden- en remmenslijtage zullen nog steeds een negatieve impact op ons milieu hebben. Al blijft het uiteraard altijd beter dan een auto met een verbrandingsmotor.

Hang je die auto echter aan het energienet, dan hangt de milieuvriendelijkheid weer af van je energieleverancier. Als die energie van een gascentrale – of nog erger, een kolencentrale – komt, dan ben je natuurlijk minder lekker bezig voor het milieu. Je zou kunnen zeggen dat je de uitstoot ‘slechts’ aan het verplaatsen bent, van jouw uitlaat naar een energiecentrale.

Veertig procent

Om een duidelijker beeld te krijgen van de (indirecte) uitstoot van een elektrische auto, moeten we kijken naar een onderzoek van BloombergNEF, een onderzoeksplatform van Bloomberg. Zij claimen dat de uitstoot van een elektrische auto op dit moment veertig procent lager is dan een benzineauto.

Zelfs in China, een land dat nog relatief veel leunt op kolencentrales, is de uitstoot van een elektrische auto volgens het platform minder dan die van een benzineauto. In 2015 kwam 72 procent van de Chinese energie uit kolencentrales, zo becijfert de Amerikaanse Energy Information Administration. Het BloombergNEF-rapport biedt ook een leuk toekomstbeeld. Landen doen er immers steeds meer aan om hun energie uit hernieuwbare energiebronnen te krijgen. In de toekomst gaat de uitstoot van een elektrische auto dus alleen nog maar dalen.

Conclusie

Elektrische auto’s zijn beter voor het milieu dan auto’s met een interne verbrandingsmotor, zoveel is duidelijk. Maar in hoeverre? En wanneer een Tesla beter is voor het milieu dan een Volkswagen? Dat is lastig om te zeggen. Dat hangt van zoveel verschillende factoren af. Denk aan de rijstijl, de energievoorziening, de te vergelijken auto’s…

Neem een Mazda MX-30. Dit is een elektrische crossover met een relatief klein accupakket van 35,5 kWh. Deze heeft een stuk minder grondstoffen nodig dan bijvoorbeeld een Tesla Model X met een 100 kWh-accupakket. Het omslagpunt zal daardoor bij de Mazda lager liggen, omdat er minder energie en stoffen nodig waren om de auto te kunnen fabriceren. Aan de andere kant kan je met de Tesla langer doorrijden op één acculading, waardoor het aannemelijk is dat deze meer kilometers zal rijden dan de Mazda. Daardoor is het uiteindelijke milieuvoordeel van de Tesla groter, omdat het meer kilometers gemaakt heeft.

Wat ook gezegd moet worden: in de toekomst zal de elektrische auto alleen maar beter voor het milieu worden. In zowel de productie van een accu als het produceren van energie, blijft de wereld maar stappen zetten. Denk aan het recyclen van accu’s en metalen, of een verhoogd gebruik van hernieuwbare energiebronnen. De elektrische auto is nu al in vrijwel alle gevallen beter voor het milieu dan de ICE-auto, maar dit gaat in de toekomst alleen nog maar sterker worden.

Het blijft echter wel een interessant, doch complex, onderwerp. Gelukkig is het ook een onderwerp waar al veel over is geschreven en gemaakt. Wil je er meer over weten? Kijk dan bijvoorbeeld onderstaand YouTube-filmpje, waar de levenslange CO2-uitstoot van de gemiddelde elektrische auto wordt vergeleken met de levenslange CO2-uitstoot van de benzineauto.