Elektrische auto

Met de opmars van de elektrische auto is de autowereld op zijn kop gezet. EV’s zijn op veel vlakken anders dan de oude vertrouwde auto’s met een verbrandingsmotor. Uiteraard is de techniek anders, maar ook opladen werkt heel anders dan tanken en het kostenplaatje ziet er anders uit. We zetten alles wat je moet weten over elektrische auto’s voor je op een rijtje.

Techniek

Het belangrijkste verschil is de techniek, dus laten we daar mee beginnen. In plaats van een verbrandingsmotor vinden we in een elektrische auto een elektromotor en een accupakket. We gaan niet uit de doeken doen hoe dat allemaal precies werkt qua techniek, maar wel wat de praktische consequenties zijn.

Accu

De accu is een cruciaal onderdeel van een elektrische auto. De capaciteit van de accu wordt uitgedrukt in kWh (als er gedurende 1 uur een vermogen van 1 kW geleverd wordt, staat dit gelijk aan 1 kWh). De accucapaciteit bepaalt de actieradius. In de praktijk valt de actieradius doorgaans lager uit dan de opgegeven actieradius. Met de komst van de WLTP-meetmethode, die de NEDC-methode verving, is de fabrieksopgave wel realistischer geworden.

In de kou presteert een accu minder goed. Dit is terug te zien in de actieradius. Op lange termijn is kou echter niet schadelijk voor een accu. Dat geldt wel voor warmte. Als een accu te warm wordt kan dit ten koste gaan van de levensduur.

Voor de levensduur van een accu is het ook het beste als er opgeladen wordt van 20% tot 80%. Een volledig lege accu, maar ook een volledig volle accu moet vermeden worden. Het accumanagement zorgt er zelf voor dat er altijd een buffer overblijft. De consequentie hiervan is dat je nooit de volledige capaciteit van een accu tot je beschikking hebt.

Versnellingsbak

De meeste elektrische auto’s hebben geen versnellingsbak. Van de huidige EV’s is de Porsche Taycan de enige uitzondering. De Porsche heeft twee versnellingen, om de sportiviteit te bevorderen en toch een acceptabele actieradius te bieden. Het extra gewicht en complexiteit van een versnellingsbak voegt voor een ‘normale’ EV echter niets toe.

Een elektrische auto kan vanaf het eerste moment zijn volledige koppel leveren. Bij auto’s met een verbrandingsmotor zijn de eerste versnellingen vooral bedoeld om te kunnen wegrijden. Om achteruit te rijden heeft een EV evenmin een versnellingsbak nodig: het volstaat om simpelweg de stroom naar de elektromotor om te draaien.

Regeneratief remmen

EV’s verschillen ook qua remmen van conventionele auto’s. Een elektrische auto kan namelijk afremmen op de elektromotor. De elektromotor functioneert dan als dynamo en op deze manier wordt er energie teruggewonnen. Dit heet regeneratief remmen. Op deze manier hoef je vaak maar een pedaal te gebruiken: het remmen gebeurd immers door het gaspedaal los te laten. Dit wordt ook wel ‘one pedal driving’ genoemd.

Trekkracht

Elektrische auto’s beschikken lang niet altijd over een trekhaak. Met name de compacte elektrische auto’s niet. De EV’s die wél een trekhaak hebben vaak een beperkte trekgewicht van bijvoorbeeld maar 750 kg. Als je een EV wilt die een flinke caravan (meer dan 1.500 kg) kan trekken, kom je uit in het hogere segment.

Kosten

Dat een elektrische auto anders in elkaar steekt zie je ook terug in de kosten. Op sommige punten is een elektrische auto daardoor duurder, terwijl je op andere punten juist voordeliger uit bent.

Aanschafprijs

Zoals bekend is het kopen van een elektrische auto een prijzige aangelegenheid. Weliswaar worden elektrische auto’s langzamerhand goedkoper en komt er meer aanbod, maar er is nog een fors prijsverschil. Dit komt hoofdzakelijk door het accupakket. Dit bevat dure grondstoffen als kobalt en nikkel.

Aanschafsubsidie

Om elektrische auto’s iets betaalbaarder te maken heeft de overheid een aanschafsubsidie in het leven geroepen. Dit betekent dat de kopers (of leasers) van een nieuwe elektrische auto in 2023 €2.950 subsidie krijgen. Voor een gebruikte auto geldt een aanschafsubsidie van €2.000. In 2024 wordt het bedrag voor nieuwe auto’s afgebouwd naar €2.550, voordat deze subsidie in 2025 vervalt.

Zakelijke lease

Een groot deel van de elektrische auto’s in Nederland zijn zakelijke leaseauto’s. Het gewenste effect van de bijtellingsmaatregelen is niet uitgebleven. Inmiddels is de overheid de maatregelen al een paar jaar aan het afbouwen. De bijtelling voor elektrische auto’s is momenteel 16%. De bijtelling blijft 16% tot en met 2024, voordat het in 2025 17% wordt. Voor conventionele auto’s geldt een percentage van 22%.

De verlaagde bijtelling geldt tot een bepaalde drempelwaarde. Momenteel is dat €30.000. Boven dit bedrag geldt wel het volledige bijtellingspercentage van 22%.

Tweedehands

Aangezien elektrische auto’s duur in de aanschaf zijn is het logisch om naar de occasionmarkt te kijken. De goedkoopste elektrische occasion zijn echter de vroege EV’s, die allemaal een vrij beperkte range hebben. De meer recente EV’s zijn ook als occasion nog niet bijzonder goedkoop.

Stroomkosten

De kosten van het opladen kunnen redelijk uiteenlopen. Zeker met de huidige stijgende energiekosten. Thuis aan de stekker betaal je gewoon het reguliere stroomtarief. Dat is doorgaans circa €0,22 per kWh, wanneer je nog een vast contract hebt. Moet je op dit moment een nieuw contract afsluiten, dan gaat het al snel de €0,30 per kWh voorbij. Bij openbare laadpalen hangt de prijs af van de aanbieder, de locatie en soms zelfs het tijdstip en de drukte. Gemiddeld gezien betaal je zo’n €0,37per kWh. Aan de snellader ben je het duurst uit: dit kost €0,69 tot €0,79.

Tenzij je alleen maar snellaad (wat ook om technische redenen niet aan te raden is), ben je met een EV een stuk goedkoper uit qua “brandstofkosten” in vergelijking met een benzineauto. Dat geldt zeker als je een eigen oprit hebt en voor het grootste gedeelte thuis kunt opladen.

Onderhoud

Elektrische auto’s zijn ook gunstig qua onderhoudskosten. Een elektrische aandrijflijn is namelijk een stuk minder complex en slijtagegevoelig dan een verbrandingsmotor. De banden kunnen wel wat sneller slijten vanwege het hogere gewicht en het grotere koppel. De remmen van EV’s roesten nog altijd, maar slijten doen ze veel minder. Dat komt omdat een elektrische auto vaak op de elektromotor af kan remmen.

Wegenbelasting

Elektrisch rijden wordt gestimuleerd middels verschillende belastingvoordelen. Omdat EV’s geen CO₂-uitstoten hoeft er geen BPM betaalt te worden. Bovendien zijn elektrische auto’s vrijgesteld van motorrijtuigenbelasting, beter bekend als wegenbelasting. Dit geldt nog tot in ieder geval 2024. In 2025 moet een kwart van de wegenbelasting betaald worden en vanaf 2026 het volledige bedrag. Voorlopig is dit echter nog een gunstige factor binnen het kostenplaatje van EV’s.

Afschrijving

Wat de huidige elektrische auto’s in de nabije toekomst gaan doen qua restwaarde is nog even afwachten. Dat geldt overigens ook voor benzine- en dieselauto’s. De vooruitzichten zijn echter gunstig voor EV’s. Volgens een onderzoek van ING heeft elektrische C-segmentauto over vijf jaar nog een restwaarde van 40% tot 47,5%. Een benzineauto uit hetzelfde segment zal volgens de verwachtingen 35% tot 42% van de nieuwwaarde overhouden.

Elektrische auto versus benzineauto

Een elektrische auto is duurder in de aanschaf dan een benzineauto. Dat verschil wordt na verloop van tijd echter kleiner, onder meer dankzij de lagere stroomkosten en onderhoudskosten. Afhankelijk van het aantal kilometers (en het type auto) is het goed mogelijk dat een EV over een vijfjarige periode goedkoper is.

Opladen

AC vs. DC

Er zijn twee soorten stroom: AC en DC. AC staat voor Alternated Current, oftewel wisselstroom. DC staat voor Direct Current, oftewel gelijkstroom. Een accu van een elektrische auto werkt meestal op DC. Een stopcontact in een huishouden en veel openbare laadpalen leveren AC. Daarom is er een omvormer nodig. Deze zit ingebouwd in de auto. Dit gaat wel ten koste van de snelheid van het opladen. Snelladers werken wel met DC en maken daarom een veel hogere laadsnelheid mogelijk.

Eenfase vs. driefasen

Voor de laadsnelheid maakt het ook uit of er via eenfase of via driefasen geladen wordt. Laden via driefasen is veel sneller. Vrijwel alle moderne huishoudens en openbare laadpalen hebben een driefasenaansluiting. Niet alle EV’s zijn hier echter voor geschikt. Dat geldt met name voor de wat oudere modellen.

Eigen laadpaal

Een elektrische auto kan gewoon thuis opgeladen worden. Dit is de goedkoopste manier van opladen. Daarvoor heb je (bij voorkeur) een eigen oprit nodig. Thuis opladen kan ook als de auto langs de straat staat, maar dan moeten het snoer over de stoep gelegd worden. Aangezien laden via een normaal stopcontact niet opschiet, moet je daarvoor een wallbox of thuislader installeren. De kosten hiervan kunnen uiteenlopen van €200 voor een simpele laadpaal tot meer dan €2.500 voor een slimme driefasenlaadpaal met dubbele aansluiting. Daar komen nog kosten voor de installatie en eventuele aanpassingen bij.

Openbare laadpalen

Nederland is ruim 107.000 (semi) publieke laadpalen rijk (november 2022). Als het niet mogelijk is om een laadpaal op eigen terrein te zetten en er is staat geen openbare laadpaal in je buurt, dan kun je er een aanvragen bij de gemeente. Ter indicatie van de snelheid: een elektrische auto met een 50 kWh accu is bij een 11kW/16A-laadpaal in circa 3,6 uur 80% opgeladen. Bij een 22kW/32A-laadpaal duurt dit 1,8 uur.

Snelladers

Er zijn ook snellere openbare laadpalen: de snelladers. Daarvan staan er in november 2022 ruim 3.200 in Nederland. Een EV met een 50 kWh-accu kun je hier binnen een kwartier tot 80% opladen. Als je bij een 175 kW-snellader bent ten minste. Bij een 50 kW-snellader duurt het een kleine 50 minuten. In Nederland kun je onder meer terecht bij Fastned en Ionity. Ook zijn er Tesla Superchargers, waar je sinds begin 2022 ook met een EV van een ander merk welkom bent.

Soorten stekkers

Helaas is het niet zo dat er een universele aansluiting is voor elektrische auto’s. Er zijn verschillende soorten stekkers, waarvan Type 2 en CCS momenteel de meest gangbare zijn:

• Normale stekker (Schuko): een EV kan gewoon opgeladen worden met de huis-tuin-en-keukenstekker. Hiermee gaat opladen het langzaamst. In geval van nood kan het wel handig zijn.
• CEE: deze stekker is er in twee varianten. Een driepolige blauwe variant die geschikt is voor spanning tussen de 200V en 250V en een vijfpolige rode variant die geschikt voor 380V tot 480V.
• Type 1 (Yazaki): deze driepolige stekker is vooral te vinden op Aziatische auto’s. Deze aansluiting is verouderd en verdwijnt langzaam van de markt.
• CHAdeMo: dit is de Japanse standaard voor snelladen. Sommige auto’s hebben daarnaast ook een Type 1 of 2-aansluiting. Andere auto’s zijn met een adapter aan te sluiten op een Type 1 of 2-stopcontact.
• Type 2 (Mennekes): dit is de aansluiting waar vrijwel alle nieuwe Europese EV’s en plug-in hybrides mee zijn uitgerust (al dan niet in CCS-variant). Tesla gebruikt een aangepaste versie van de Type 2-stekker voor de Model S en X. Deze versie is geschikt gemaakt voor snelladen.
• CCS (Combined Charging System): deze stekker bestaat uit twee delen. Het bovenste deel is een Type 2-stekker (of een Type 1) voor AC-laden, terwijl het onderste deel twee polen voor snelladen (DC) zijn. Deze aansluiting is momenteel de standaard in Europa. Ook de Tesla Model 3 heeft deze aansluiting.

Aanbod

Omdat autofabrikanten niet stil zitten wordt het aanbod van elektrische auto’s steeds groter. Er komen steeds meer betaalbare modellen op de markt en er komen ook modellen met een steeds grotere range op de markt. We zetten hieronder de uitblinkers op beide vlakken op een rijtje.

Goedkoopste elektrische auto’s

1. Dacia Spring: €21.750

Het was al vanaf de eerste aankondiging duidelijk dat de Dacia Spring de goedkoopste elektrische auto van Nederland zou worden. De WLTP-range van 230 km valt nog niet tegen voor de goedkoopste elektrische auto van Nederland. Het vermogen valt wel tegen: dat is maar 44 pk.

2. Renault Twingo E-Tech Electric: €23.020

In het A-segment zijn twee- of drielingen vrij gebruikelijk. Zo is de Renault Twingo samen met Smart ontwikkeld. De Smart ForFour is alleen niet meer leverbaar, de Twingo nog wel. Deze stadsrakker heeft 82 pk, wat al een stuk meer is dan de Dacia Spring. De range is wel beperkt, met 190 km (op papier).

3. Smart Fortwo EQ: €25.726

Met het schrappen van de ForFour is het gamma van Smart gehalveerd. Alleen de elektrische Smart ForTwo blijft nog over. Dit is de meest compacte elektrische auto die je kunt krijgen. Een echt stadsautootje dus. Voor langere trips buiten de stad is deze Smart ook niet geschikt, met een WLTP-actieradius van maar 135 km.

4. JAC E-S2: €30.650

Het Chinese JAC heeft nog veel werk te verrichten wat hun naamsbekendheid aangaat, maar ze hebben wel een van de goedkoopste EV’s van Nederland. De JAC E-S2 is een compacte cross-over en daarmee krijg je veel auto voor je geld. De range van 240 km (WLTP) is ook gewoon acceptabel.

5. MG 4: €30.785

Nog een prijsknaller uit China: de MG 4 Electric. Deze elektrische hatchback biedt heel veel value-for-money. De instapversie heeft al een range van 350 km, maar voor €34.285 heb je de versie met 452 km. Dat een cijfer wat je bij andere merken alleen bij auto’s met een aanzienlijk hoger prijskaartje ziet.

De elektrische auto’s met de grootste actieradius

1. Lucid Air: 883 km

De Lucid Air kost dik twee ton in Nederland, maar dan heb je wel de grootste range van alle EV’s. De WLTP-actieradius is maar liefst 883 km groot, als je voor de Dream Edition Range kiest. Met de Performance-uitvoering lever je iets in qua actieradius, maar dan heb je alsnog 861 km. 

2. Mercedes-Benz EQS 450+: 731 km

Door een joekel van een accupakket te plaatsen in een gestroomlijnde limousine komt Mercedes tot een hele grote actieradius. Voor de grootste range moet je de EQS 450+ hebben. Die kost €124.699 en komt op papier een imposante 731 kilometer ver (WLTP).

3. Mercedes EQE: 659 km

Het kleinere broertje van de EQS heeft ook een serieuze actieradius. Je komt het verst met de EQE 350+, die een vanafprijs heeft van €82.028. De actieradius is in dat geval 659 km. 

4. Tesla Model S Dual Motor: 634 km

Na ruim 10 jaar loopt de Model S nog steeds niet achter qua actieradius, want Tesla blijft de auto updaten. De Model S Dual Motor heeft een actieradius van 634 kilometer. Helaas is de Model S met een vanafprijs van €114.990 niet meer zo’n aantrekkelijke deal.

5. Mercedes EQS SUV: 633 km

Mercedes is goed vertegenwoordigd in de top 5. De EQS SUV is weliswaar minder gestroomlijnd dan de EQS sedan, maar de actieradius is alsnog riant. De EQS SUV 450+ heeft een WLTP-range van 633 km.

Voor- en nadelen

Samenvattend: wat zijn nu precies de voor- en nadelen van een elektrische auto? We zetten het voor je op een rijtje.

Voordelen

• Elektrische auto’s zijn goed voor het milieu. Elektrische auto’s stoten geen CO₂ uit, dat is een feit. Niet iedereen is er van overtuigd dat een elektrische auto ook over de gehele levensloop schoner is. Toch is dat wel degelijk het geval, ook al komt er bij de productie van EV’s wel veel CO₂-vrij en rijden ze vaak niet op groene stroom. Zijn EV’s klimaatneutraal? Nee. Zijn ze schoner dan auto’s met een verbrandingsmotor? Ja.
• Elektrische auto’s zijn voordelig in gebruik. Stroom is aanzienlijk goedkoper dan benzine. Ook gaan elektromotoren efficiënter met energie om. De stroomkosten van een EV vallen daarom een stuk lager uit dan de benzinekosten van een vergelijkbare auto.
• Elektrische auto’s hebben weinig onderhoud nodig. Een elektrische aandrijflijn is veel minder complex en slijtagegevoelig dan een brandstofmotor. Daardoor vallen de onderhoudskosten een stuk lager uit.
• Voor elektrische auto’s hoef je geen mrb te betalen.
• Elektrische auto’s hebben een gunstige bijtelling. Voor degenen die privékilometers willen maken met de auto van de zaak is een EV erg aantrekkelijk. De reden: 16% bijtelling in plaats van 22%.
• Elektrische auto’s zijn stil. De afwezigheid van motorgeluid zorgt voor een comfortabele rijervaring.
• Elektrische auto’s trekken snel op. Maximaal koppel vanaf moment één betekent een snelle acceleratie.

Nadelen

• Elektrische auto’s hebben een hoge aanschafprijs. Ook al komen er meer betaalbare modellen op de markt, EV’s zijn nog altijd duur. Ook de kleine modellen zijn duur in vergelijking met hun benzine-tegenhanger.
• Elektrische auto’s hebben een beperkte actieradius. Dit nadeel hangt samen met het eerste nadeel. Er zijn namelijk wel modellen met een actieradius van 500 km of meer, maar dit zijn de dure modellen. De betaalbare modellen moeten het vaak met minder dan 300 km doen. Daar komt bij dat de actieradius in de praktijk lager uitvalt, zeker in de winter.
• Het aanbod is minder groot. Hoewel het aanbod gestaag groeit, is er lang niet zoveel keus als bij benzineauto’s.
• Opladen duurt lang. Bij een benzine- of dieselauto is het voltanken minutenwerk. Bij een elektrische auto kan het uren duren. Zelfs bij een snellader duurt het in het gunstige geval nog een kwartier.
• Er is niet altijd een laadpaal beschikbaar. Vanwege de lange laadtijden moet je soms ook lang wachten op het moment dat alle laadpalen bezet zijn. In gebieden met een minder uitgebreide laadinfrastructuur is dit ook lastig.
• Elektrische auto’s kunnen vaak geen aanhangwagen of caravan trekken. Veel elektrische auto’s hebben geen trekhaak en mogen deze ook niet hebben. Er zijn wel EV’s die meer dan 1.500 kg mogen trekken, maar die zijn op een hand te tellen.
• Medeweggebruikers horen elektrische auto’s niet aankomen. Stilte is prettig als je in de auto zit. Als je op straat loopt of fietst en de auto niet hoort aankomen is het minder prettig. Daar wordt wel wat aan gedaan: sinds juli 2019 is het voor fabrikanten verplicht om een EV geluid te laten maken.