Elektrische auto

De elektrische auto zette de afgelopen jaren de autowereld op zijn kop. EV’s zijn op veel vlakken anders dan de oude vertrouwde auto’s met een verbrandingsmotor. Uiteraard is de techniek anders, maar ook opladen werkt heel anders dan tanken en het kostenplaatje ziet er anders uit. We zetten alles wat je moet weten over elektrische auto’s voor je op een rijtje.

Techniek

Het belangrijkste verschil is de techniek, dus laten we daar mee beginnen. In plaats van een verbrandingsmotor vinden we in een elektrische auto een elektromotor en een accupakket. We gaan niet uit de doeken doen hoe dat allemaal precies werkt qua techniek, maar wel wat de praktische consequenties zijn.

Accu

De accu is een cruciaal onderdeel van een elektrische auto. De capaciteit van de accu wordt uitgedrukt in kWh (als er gedurende 1 uur een vermogen van 1 kW geleverd wordt, staat dit gelijk aan 1 kWh). De accucapaciteit bepaalt de actieradius. In de praktijk valt de actieradius doorgaans lager uit dan de opgegeven actieradius. Met de komst van de WLTP-meetmethode, die de NEDC-methode verving, is de fabrieksopgave wel realistischer geworden.

In de kou presteert een accu minder goed. Dit is terug te zien in de actieradius. Op lange termijn is kou echter niet schadelijk voor een accu. Dat geldt wel voor warmte. Als een accu te warm wordt kan dit ten koste gaan van de levensduur.

Voor de levensduur van een accu is het ook het beste als er opgeladen wordt van 20% tot 80%. Een volledig lege accu, maar ook een volledig volle accu moet vermeden worden. Het accumanagement zorgt er zelf voor dat er altijd een buffer overblijft. De consequentie hiervan is dat je nooit de volledige capaciteit van een accu tot je beschikking hebt.

Versnellingsbak

De meeste elektrische auto’s hebben geen versnellingsbak. Van de huidige EV’s is de Porsche Taycan de enige uitzondering. De Porsche heeft twee versnellingen, om de sportiviteit te bevorderen en toch een acceptabele actieradius te bieden . Het extra gewicht en complexiteit van een versnellingsbak voegt voor een “normale” EV’s echter niets toe.

Een elektrische auto kan vanaf het eerste moment zijn volledige koppel leveren. Bij auto’s met een verbrandingsmotor zijn de eerste versnellingen vooral bedoeld om te kunnen wegrijden. Om achteruit te rijden heeft een EV evenmin een versnellingsbak nodig: het volstaat om simpelweg de stroom naar de elektromotor om te draaien.

Regeneratief remmen

EV’s verschillen ook qua remmen van conventionele auto’s. Een elektrische auto kan namelijk afremmen op de elektromotor. De elektromotor functioneert dan als dynamo en op deze manier wordt er energie teruggewonnen. Dit heet regeneratief remmen. Op deze manier hoef je vaak maar een pedaal te gebruiken: het remmen gebeurd immers door het gaspedaal los te laten. Dit wordt ook wel ‘one pedal driving’ genoemd.

Trekkracht

Elektrische auto’s beschikken vaak niet over een trekhaak. Daar is een reden voor: EV’s kunnen het trekken van een aanhangwagen of caravan in veel gevallen niet aan. Dit heeft onder meer te maken met de koelcapaciteit. Ook is er bij sommige EV’s geen plek voor een trekhaak omdat het accupakket in de weg zit. Tot de elektrische auto’s die wél een aanhanger van 1.500 kg of meer mogen trekken behoren de Tesla Model X, de Audi E-Tron en de Polestar 2. Het trekken van een aanhangwagen of caravan kan wel de actieradius aanzienlijk doen verminderen.

Kosten

Dat een elektrische auto anders in elkaar steekt zie je ook terug in de kosten. Op sommige punten is een elektrische auto daardoor juist duurder, terwijl je op andere punten voordeliger uit bent.

Aanschafprijs

Zoals bekend is het kopen van een elektrische auto een prijzige aangelegenheid. Weliswaar worden elektrische auto’s langzamerhand goedkoper en komt er meer aanbod, maar er is nog een fors prijsverschil. Dit komt hoofdzakelijk door het accupakket. Dit bevat dure grondstoffen als kobalt en nikkel.

Aanschafsubsidie

Om elektrische auto’s iets betaalbaarder te maken komt de overheid later dit jaar met een aanschafsubsidie. Dit betekent dat de kopers (of leasers) van een nieuwe elektrische auto €4.000 subsidie krijgen. Voor een gebruikte auto geldt een aanschafsubsidie van €2.000. Deze subsidie zal stapsgewijs afgebouwd worden, met ingang van 2022.

Zakelijke lease

Een groot deel van de elektrische auto’s in Nederland zijn zakelijke leaseauto’s. Het gewenste effect van de bijtellingsmaatregelen is niet uitgebleven. Inmiddels is de overheid de maatregelen al weer aan het afbouwen. Waar de bijtelling vorig jaar nog 4% was, is dit nu 8%. Voor conventionele auto’s geldt 22%. De bijtelling voor EV’s wordt stapsgewijs opgehoogd tot deze in 2026 op hetzelfde niveau als andere auto’s zitten.

De verlaagde bijtelling geldt tot een bepaalde drempelwaarde. Momenteel is dat €45.000. Boven dit bedrag geldt wel het volledige bijtellingspercentage van 22%.

Tweedehands

Aangezien elektrische auto’s duur in de aanschaf zijn is het logisch om naar de occasionmarkt te kijken. De goedkoopste elektrische occasion zijn echter de vroege EV’s, die allemaal een vrij beperkte range hebben. De meer recente EV’s zijn ook als occasion nog niet bijzonder goedkoop.

Stroomkosten

De kosten van het opladen kunnen redelijk uiteenlopen. Thuis aan de stekker betaal je gewoon het reguliere stroomtarief. Dat is doorgaans €0,22 per kWh. Bij openbare laadpalen hangt de prijs af van de aanbieder, de locatie en soms zelfs het tijdstip en de drukte. Gemiddeld gezien betaal je zo’n €0,36 per kWh. Aan de snellader ben je het duurst uit: dit kost €0,59 tot €0,79.

Tenzij je alleen maar snellaad (wat ook om technische redenen niet aan te raden is), ben je met een EV een stuk goedkoper uit qua “brandstofkosten” in vergelijking met een benzineauto. Dat geldt zeker als je een eigen oprit hebt en voor het grootste gedeelte thuis kunt opladen.

Onderhoud

Elektrische auto’s zijn ook gunstig qua onderhoudskosten. Een elektrische aandrijflijn is namelijk een stuk minder complex en slijtagegevoelig dan een verbrandingsmotor. De banden kunnen wel wat sneller slijten vanwege het hogere gewicht en het grotere koppel. De remmen van EV’s roesten nog altijd, maar slijten doen ze veel minder. Dat komt omdat een elektrische auto vaak op de elektromotor af kan remmen.

Wegenbelasting

Elektrisch rijden wordt gestimuleerd middels verschillende belastingvoordelen. Omdat EV’s geen CO2-uitstoten hoeft er geen BPM betaalt te worden. Bovendien zijn elektrische auto’s vrijgesteld van motorrijtuigenbelasting, beter bekend als wegenbelasting. Dit geldt nog tot in ieder geval 2024. In 2025 moet een kwart van de wegenbelasting betaald worden en vanaf 2026 het volledige bedrag. Voorlopig is dit echter nog een gunstige factor binnen het kostenplaatje van EV’s.

Afschrijving

Wat de huidige elektrische auto’s in de nabije toekomst gaan doen qua restwaarde is nog even afwachten. Dat geldt overigens ook voor benzine- en dieselauto’s. De vooruitzichten zijn echter gunstig voor EV’s. Volgens een onderzoek van ING heeft elektrische C-segmentauto over vijf jaar nog een restwaarde van 40% tot 47,5%. Een benzineauto uit hetzelfde segment zal volgens de verwachtingen 35% tot 42% van de nieuwwaarde overhouden.

Elektrische auto versus benzineauto

Een elektrische auto is duurder in de aanschaf dan een benzineauto. Dat verschil wordt na verloop van tijd echter kleiner, onder meer dankzij de lagere stroomkosten en onderhoudskosten. Afhankelijk van het aantal kilometers (en het type auto) is het goed mogelijk dat een EV over een vijfjarige periode goedkoper is.

Opladen

AC vs. DC

Er zijn twee soorten stroom: AC en DC. AC staat voor Alternated Current, oftewel wisselstroom. DC staat voor Direct Current, oftewel gelijkstroom. Een accu van een elektrische auto werkt meestal op DC. Een stopcontact in een huishouden en veel openbare laadpalen leveren AC. Daarom is er een omvormer nodig. Deze zit ingebouwd in de auto. Dit gaat wel ten koste van de snelheid van het opladen. Snelladers werken wel met DC en maken daarom een veel hogere laadsnelheid mogelijk.

Eenfase vs. driefasen

Voor de laadsnelheid maakt het ook uit of er via eenfase of via driefasen geladen wordt. Laden via driefasen is veel sneller. Vrijwel alle moderne huishoudens en openbare laadpalen hebben een driefasenaansluiting. Niet alle EV’s zijn hier echter voor geschikt. Dat geldt met name voor de wat oudere modellen.

Eigen laadpaal

Een elektrische auto kan gewoon thuis opgeladen worden. Dit is de goedkoopste manier van opladen. Daarvoor heb je (bij voorkeur) een eigen oprit nodig. Thuis opladen kan ook als de auto langs de straat staat, maar dan moeten het snoer over de stoep gelegd worden. Aangezien laden via een normaal stopcontact niet opschiet, moet je daarvoor een wallbox of thuislader installeren. De kosten hiervan kunnen uiteenlopen van €200 voor een simpele laadpaal tot meer dan €2.500 voor een slimme driefasenlaadpaal met dubbele aansluiting. Daar komen nog kosten voor de installatie en eventuele aanpassingen bij.

Openbare laadpalen

Nederland is ruim 55.000 publieke laadpalen rijk (april 2020). Daarvan zijn een kleine 24.000 semi-publieke laadpalen. Dat zijn laadpalen op privéterrein waar bezoekers gebruik van kunnen maken. Als het niet mogelijk is om een laadpaal op eigen terrein te zetten en er is staat geen openbare laadpaal in je buurt, dan kun je er een aanvragen bij de gemeente. Als indicatie van de snelheid: een elektrische auto met een 50 kWh accu is bij een 11kW/16A-laadpaal in circa 3,6 uur 80% opgeladen. Bij een 22kW/32A-laadpaal duurt dit 1,8 uur.

Snelladers

Er zijn ook snellere openbare laadpalen: de snelladers. Daarvan staan er in april 2020 ruim 1.300 in Nederland. Een EV met een 50 kWh-accu kun je hier binnen een kwartier tot 80% opladen. Als je bij een 175 kW-snellader bent ten minste. Bij een 50 kW-snellader duurt het een kleine 50 minuten. In Nederland kun je onder meer terecht bij Fastned en Ionity. Ook zijn er Tesla Superchargers, maar die zijn niet beschikbaar voor EV’s van andere merken.

Soorten stekkers

Helaas is het niet zo dat er een universele aansluiting is voor elektrische auto’s. Er zijn verschillende soorten stekkers, waarvan Type 2 en CCS momenteel de meest gangbare zijn:

• Normale stekker (Schuko): een EV kan gewoon opgeladen worden met de huis-tuin-en-keukenstekker. Hiermee gaat opladen het langzaamst. In geval van nood kan het wel handig zijn.
• CEE: deze stekker is er in twee varianten. Een driepolige blauwe variant die geschikt is voor spanning tussen de 200V en 250V en een vijfpolige rode variant die geschikt voor 380V tot 480V.
• Type 1 (Yazaki): deze driepolige stekker is vooral te vinden op Aziatische auto’s. Deze aansluiting is verouderd en verdwijnt langzaam van de markt.
• CHAdeMo: dit is de Japanse standaard voor snelladen. Sommige auto’s hebben daarnaast ook een Type 1 of 2-aansluiting. Andere auto’s zijn met een adapter aan te sluiten op een Type 1 of 2-stopcontact.
• Type 2 (Mennekes): dit is de aansluiting waar vrijwel alle nieuwe Europese EV’s en plug-in hybrides mee zijn uitgerust (al dan niet in CCS-variant). Tesla gebruikt een aangepaste versie van de Type 2-stekker voor de Model S en X. Deze versie is geschikt gemaakt voor snelladen.
• CCS (Combined Charging System): deze stekker bestaat uit twee delen. Het bovenste deel is een Type 2-stekker (of een Type 1) voor AC-laden, terwijl het onderste deel twee polen voor snelladen (DC) zijn. Deze aansluiting is momenteel de standaard in Europa. Ook de Tesla Model 3 heeft deze aansluiting.

Aanbod

Om dat autofabrikanten niet stil zitten wordt het aanbod van elektrische auto’s steeds groter. Er komen steeds meer betaalbare modellen op de markt en er komen ook modellen met een steeds grotere actieradius op de markt. We zetten in dit artikel de uitblinkers op beide vlakken op een rijtje.

Goedkoopste elektrische auto’s

1. Skoda Citigo e iV/Seat Mii Electric/VW e-Up

Er is eigenlijk niet één goedkoopste EV. De VAG-drieling zorgt namelijk voor een gedeelde eerste plaats. Toch kan er maar een de allergoedkoopste zijn en dat is de Skoda, die een vanafprijs heeft van €23.290. De Mii en de e-Up zijn net iets duurder met een prijskaartje van respectievelijk €23.400 en €23.475.

2. Smart Fortwo/Forfour EQ

De toevoeging EQ (het elektrolabel van Daimler) is enigszins overbodig geworden, want alle Smarts zijn tegenwoordig elektrisch. Met een prijs van €23.995 zijn ze net iets duurder dan de VAG-drieling. Deze prijs geldt voor zowel de tweedeurs Fortwo als de vierdeurs Forfour. De range is met 130 km slechts de helft van de VAG-drieling.

3. MG ZS EV

De MG is erg schappelijk geprijsd voor een elektrische compacte SUV. De Chinese auto met een Britse merknaam is er vanaf €29.990. Dan moet je wel genoegen nemen met een range van 263 km.

4. Opel Corsa-e

De goedkoopste elektrische auto uit het B-segment is de Corsa. Deze is vanaf €30.499 te krijgen. De actieradius van 330 km is erg netjes voor deze prijs. De auto deelt zijn techniek met de Peugeot e-208, die met een prijs van €34.900 een stukje duurder is.

5. Renault ZOE

De ZOE is al langer op de markt, maar heeft in 2019 een update gekregen. De auto kan zich daarmee weer goed meten met de nieuwkomers, ook qua prijs. Met een vanafprijs van €33.590 zit de Renault tussen de Corsa en de 208 in.

De elektrische auto’s met de grootste actieradius

De auto’s gemarkeerd met een asterisk (*) zijn nog niet leverbaar.

1. Tesla Model S Long Range

Tesla heeft zijn voorsprong op EV-gebied nog steeds weten te behouden. In ieder geval qua actieradius. De Long Range-variant van de Model S is namelijk de winnaar op de punt, met een actieradius van 610 km.

2. Ford Mustang Mach E Extended Range RWD*

Ford legt Tesla het vuur aan de schenen met een opgegeven bereik van 600 km. De overeenkomsten met de Mustang blijven beperkt tot de naam en enkele designelementen. Dat doet niets af van het feit dat het een serieuze Tesla-concurrent is.

3. Tesla Model 3 Long Range

Het kleine (en razend populaire) broertje van de Model S doet het ook goed qua actieradius. De Long Range-versie heeft een actieradius van 560 km.

4. Volkswagen ID.3 Long Range*

De Volkswagen ID.3 zal volgens de planning deze zomer zijn opwachting maken in Nederland. Het gaat daarbij om de 58 kWh-variant met een actieradius van 420 km. Later volgt er ook nog een Long Range-versie. Die gaat een indrukwekkende actieradius krijgen van 550 km.

5. Tesla Model X Long Range/Model Y Long Range*

De top vijf wordt compleet gemaakt door opnieuw een Tesla, de Model X. Deze SUV heeft een actieradius van 505 km. Later dit jaar volgt ook de kleinere en goedkopere Model Y. Deze krijgt een even grote actieradius.

Voor- en nadelen

Samenvattend: wat zijn nu precies de voor- en nadelen van een elektrische auto? We zetten het voor je op een rijtje.

Voordelen

• Elektrische auto’s zijn goed voor het milieu. Elektrische auto’s stoten geen CO₂ uit, dat is een feit. Niet iedereen is er van overtuigd dat een elektrische auto ook over de gehele levensloop schoner is. Toch is dat wel degelijk het geval, ook al komt er bij de productie van EV’s wel veel CO₂ vrij en rijden ze vaak niet op groene stroom. Zijn EV’s klimaatneutraal? Nee. Zijn ze schoner dan auto’s met een verbrandingsmotor? Ja.
• Elektrische auto’s zijn voordelig in gebruik. Stroom is aanzienlijk goedkoper dan benzine. Ook gaan elektromotoren efficiënter met energie om. De stroomkosten van een EV vallen daarom een stuk lager uit dan de benzinekosten van een vergelijkbare auto.
• Elektrische auto’s hebben weinig onderhoud nodig. Een elektrische aandrijflijn is veel minder complex en slijtagegevoelig dan een brandstofmotor. Daardoor vallen de onderhoudskosten een stuk lager uit.
• Voor elektrische auto’s hoef je geen mrb te betalen.
• Elektrische auto’s hebben een gunstige bijtelling. Voor degenen die privékilometers willen maken met de auto van de zaak is een EV erg aantrekkelijk. De reden: 8% bijtelling in plaats van 22%.
• Elektrische auto’s zijn stil. De afwezigheid van motorgeluid zorgt voor een comfortabele rijervaring.
• Elektrische auto’s trekken snel op. Maximaal koppel vanaf moment één betekent een snelle acceleratie.

Nadelen

• Elektrische auto’s hebben een hoge aanschafprijs. Ook al komen er meer betaalbare modellen op de markt, EV’s zijn nog altijd duur. Ook de kleine modellen zijn duur in vergelijking met hun benzine-tegenhanger.
• Elektrische auto’s hebben een beperkte actieradius. Dit nadeel hangt samen met het eerste nadeel. Er zijn namelijk wel modellen met een actieradius van 500 km of meer, maar dit zijn de dure modellen. De betaalbare modellen moeten het vaak met minder 300 km doen. Daar komt bij dat de actieradius in de praktijk lager uitvalt, zeker in de winter.
• Het aanbod is minder groot. Hoewel het aanbod gestaag groeit, is er lang niet zoveel keus als bij benzineauto’s.
• Opladen duurt lang. Bij een benzine- of dieselauto is het voltanken minutenwerk. Bij een elektrische auto kan het uren duren. Zelfs bij een snellader duurt het in het gunstige geval nog een kwartier.
• Er is niet altijd een laadpaal beschikbaar. Vanwege de lange laadtijden moet je soms ook lang wachten op het moment dat alle laadpalen bezet zijn. In gebieden met een minder uitgebreide laadinfrastructuur is dit ook lastig.
• Elektrische auto’s kunnen vaak geen aanhangwagen of caravan trekken. Veel elektrische auto’s hebben geen trekhaak en mogen deze ook niet hebben. Er zijn wel EV’s die meer dan 1.500 kg mogen trekken, maar die zijn op een hand te tellen.
• Medeweggebruikers horen elektrische auto’s niet aankomen. Stilte is prettig als je in de auto zit. Als je op straat loopt of fietst en de auto niet hoort aankomen is het minder prettig. Daar wordt wel wat aan gedaan: sinds juli 2019 is het voor fabrikanten verplicht om een EV geluid te laten maken.