Klassieker: Alfa Romeo Montreal

Het is een ongeschreven wet in de autowereld dat je van Alfa Romeo moet houden. Het zijn auto’s voor de bescheiden liefhebber. Betaalbaar, maar altijd met een extra beetje sjeu en charme waar de gemiddelde petrolhead week in de knietjes van wordt. Dat is eigenlijk altijd al zo geweest. Kijk hoe blij we worden van de Alfa Romeo Giulia en de legendarische status die de 159 heeft bereikt. Om maar te zwijgen van de Busso zescilinders. Een liefhebbersmerk pur sang. Ook in de jaren 60 had Alfa Romeo net even dat beetje extra charme. De Guilia en Giuletta waren de populaire middenklassers met sportieve uitvoeringen voor de enthousiasteling. Alfa Romeo was het ‘Italiaanse BMW’ voordat BMW het ‘Duitse BMW’ was.

In 1967 werd de Wereld Expo gehouden in Montreal, Canada. Alfa Romeo draagt zijn steentje bij en laat een prototype zien. Het is een ontwerp van designhuis Bertone, onder leiding van niemand minder Marcello Gandini. De lijnen van de auto zijn exotisch en herkenbaar tegelijk. Zoals het een goed Gandini-ontwerp betaamt is de auto excentriek en gracieus zonder schreeuwerig of patserig te zijn. Kortom, een ware GT voor de gentleman. De koplampen werden gedeeltelijk bedekt door ‘wimpers’. De auto had een zeer indrukwekkend silhouet, het bewijs dat auto’s met grote front-overhang zeer fraai kunnen zijn.

Technisch was de auto minder spectaculair. Vanwege geldgebrek staat de auto op het chassis van de Guilia Sprint GT. De motor is een 1.6 vierpitter, rechtstreeks uit de Giulia Ti. Op zich een redelijke basis, maar al iets verouderd. Het spectaculaire uiterlijk belooft aanzienlijk meer. Dat beseft Alfa Romeo zich ook terdege en gaat aan de slag. In 1970 is het dan eindelijk zover. Op de Salon van Genève onthuld het merk uit Arese de ‘Tipo.105.64’. Qua uiterlijke kenmerken is er gelukkig weinig veranderd. Er zijn echter wel een paar kleine afwijkingen. Met name aan de achterkant:

De auto heeft nu al twee keer op goedkeuring van het ontwerp kunnen rekenen. Voor Alfa Romeo is dat voldoende om de auto in productie te nemen. Aangezien de conceptversie al jarenlang ‘Montreal’ wordt genoemd besluit Alfa dit gewoon over te nemen. Montreal bekt toch even lekkerder dan Tipo Honderdvijf Punt Vierenzestig. Die motor zat ze ook bij Alfa Romeo niet lekker. Als je een van de meest legendarische ontwerpen van Marcello Gandini tot je beschikking hebt, dan is een 1.6 vierpitter nu eenmaal niet de meest wenselijke motorisering. Gelukkig had Alfa Romeo nog een andere optie, namelijk de V8 uit de Tipo 33 Stradale. Yup. De motor kwam rechtstreeks uit de strikt gelimiteerde straatversie (slechts 18 stuks) van de prototype racer.

De motor werd wel behoorlijk aangepast. Het slagvolume werd met 6 deciliter vergroot tot 2,6 liter. Het maximum toerental werd verlaagd naar 7.000 tpm. Dat was toentertijd ongehoord veel voor een V8. De motor was van het dry-sump type, dus geen oliebad in een carter onder het blok. Hierdoor had de auto een betere smering tijdens snel genomen bochten. Waarom koos Alfa Romeo dan voor zo’n dure motor? De eerste reden was simpel: spreiding van de kosten. Van de 33 Stradale zijn er maar een paar verkocht, terwijl ze wel de ontwikkelingskosten gemaakt hadden. De tweede reden was waarschijnlijk de Fiat Dino Coupé, ook een schitterende coupé met een exotische (Ferrari) motor. Alfa hoort toch boven Fiat te staan in de Italiaanse auto-hiërarchie.

Uiteraard werd dit rapaardje niet voorzien met zoiets ouderwets als carburateurs. Speciaal voor de motor van de Montreal klopte Alfa Romeo aan bij de firma SPICA (Societá Pompe Iniezone Cassani & Affini), voor een elektronisch brandstofsysteem waar veel US Alfa Romeo’s ook mee uitgerust waren. Het brandstofsysteem van de Montreal was geavanceerd, maar z Het maximum vermogen van deze V8 bedroeg een mooie ronde 200 pk bij 6.500 tpm en 235 Nm bij 4.750 tpm. Deze krachten werden via een ZF-transmissie en sperdifferienteel overgebracht op de achterwielen. De prestaties waren puik te noemen, mede dankzij het feit dat de Montreal maar 1.290 Kg woog. 0-100 duurde volgens Alfa Romeo 7,6 seconden terwijl de topsnelheid 220 km/u was. Het toonaangevende Italiaanse tijdschrift ‘Quattroroute’ vond dat enigszins een understatement. Zij wisten de auto in 7,1 seconden naar de 100 te jagen en op Nardo 224 km/u te halen. Niet verkeerd.

Het chassis was helaas iets minder exotisch. De Montreal stond op het onderstel van de Alfa Giulia GTV. Dat betekende dat de voorkant bestond uit double wishbones en een starre as achter, het beste wat Alfa Romeo destijds in de aanbieding had.  Het onderstel en de motor werden geproduceerd in de Alfa fabriek in Arese. Vervolgens werd de ‘auto’ verscheept naar Casella, alwaar Bertone resideert. Daar werden de briljante koetsen er op geschroefd. De Montreal was nu bijna af, maar niet helemaal. De auto werd namelijk daarna verscheept naar de fabriekshal in Grugliasco (ook van Bertone). Daar werden de body’s compleet gereinigd en de interieurs geplaatst. Ook werden Montreals verzinkt (jazeker!) en voorzien van een blanke laklaag plus de carrosseriekleur. En oh, wat een kleuren waren er leverbaar. Appeltjesgroen, dof oranje, herfstbruin, babyblauw, gebroken wit. Ondanks de techniek van de jaren 60 was de Montreal overduidelijk een kind van de jaren 70. Rosso Alfa was overigens wel gewoon mogelijk.

De Alfa Montreal was een enorm verwarrende auto en is dat eigenlijk nog steeds. Het exterieur is overduidelijk een supercar. De louvres aan de zijkant suggereerden dat de motor in het midden lag (wat aanvankelijk ook de bedoeling was). De achterkant lag iets lager dan de voorkant, waardoor het leek alsof de auto ook bij stilstand leek te accelereren. Dat was al meteen een foutje van Gandini. In die tijd waren we nog niet zo ver als nu qua aerodynamica. Dus de vorm van de Montreal zou er voor moeten zorgen dat de auto zich in het asfalt vastbijt. Niet dus. Net als de Muira (een ander kunstwerk van Gandini) werd de neus enorm licht. Op hogere snelheden leek het alsof de auto opsteeg. Daarom kregen alle Montreals na verloop van tijd de kunstof splitter, die dit effect moest tegen gaan. Wat geen effect had, was het NACA duct op de neus, deze zat er puur voor de sier. Opmerkelijk, want het prototype had niet zo’n luchthapper.

Maar het was geen supercar. Met name het onderstel was daarvoor veel te beperkt om de volle branie van de V8 goed te kunnen benutten. Als je op 50 tot 70 procent van zijn kunnen reed, was het een fantastische auto. Maar wanneer je meer ging eisen van de wegligging, dan kwam je erachter dat het chassis beperkt was qua capaciteiten. Dit was overduidelijk geen Ferrari uit Arese. De Montreal had te veel last van initieel onderstuur. Dit kon je verhelpen door extra gas te geven, maar dankzij de brede banden was dat geen sinecure. Ook de remmen waren onderbemeten voor het betere stuurwerk. Dus dan is het een GT? Nee, dat ook niet. De Montreal was absoluut stijlvol genoeg om als VIP mee voor te komen rijden bij elke belangrijke happening in Monaco, St. Tropez of Giethoorn. Maar de motor was te piekerig, te luidruchtig en nukkig om rustig mee te cruisen. Ook was het comfort beperkt, zeker op de lange afstanden. Het waren relatief kleine en krappe auto’s.

Dat alles heeft er toe geleid dat de Alfa Romeo Montreal een zeldzame verschijning was en zou blijven. In 1973 brak de oliecrisis uit, waardoor het toen net zo lastig was om een RWD V8 auto te verkopen als nu. Van 1970 tot 1976 waren er een 3.927 individualisten met smaak, geld en lef die een order plaatsten. Deze mensen kwamen erachter dat het bijzondere injectiesystem nogal nukkig was. Deze installatie was eigenlijk typisch des Alfa’s. Als het werkte was het briljant, maar het had toch wel een hoop kuren. Monteurs moesten speciale training volgen en zelfs speciaal gereedschap gebruiken om aan de V8 te kunnen sleutelen. En dat moest geregeld gebeuren, want de betrouwbaarheid was niet om over naar huis te schrijven.

Het is opmerkelijk hoe de geschiedenis zich lijkt te herhalen. Rond 2004 had Alfa Romeo het redelijk zwaar. De ruggengraat van het merk, de 147, 156 en 166 liepen op hun einde. De GTV en Spider derivaten waren bijkans antiek. Dus wat doe je dan? Inderdaad, je komt met een bijzondere coupé. De Alfa Romeo 8C Competizione is in alles een opvolger van de Montreal. Een beeldschone koets gecombineerd met de motor van een volboed. De auto had veel exotische techniek, net als de Montreal (Maserati motor en onderstel, stoelen van een Enzo). Ook bij de 8C is er een duidelijke twijfel of het nu een raszuivere sportwagen was of GT. Maar daar blijft het niet bij, want het is bekend dat er lang gewacht is op de opvolger van de 159. Toen Alfa Romeo maar twee (!) auto’s in de showroom had staan (Mito, Guilietta) kwam daar eerst een Alfa 4C bij. Waarom is volstrekt onduidelijk, maar op deze wijze blijft Alfa Romeo een kleurrijk merk.

Hoe moesten we de Montreal dan destijds plaatsen? Laten we even kijken naar de concurrentie. Bij BMW kon je een 3.0 CSi krijgen voor het geld. Porsche had een 911 S in de aanbieding en Mercedes gaf je een instap SL. Een late E-Type Jag of agrarische Corvette waren eventueel een optie. Om te begrijpen hoe de Alfa Romeo Montreal zich verhield tot de concurrentie, zie onderstaand overzicht. Alle informatie komt uit het boekwerk ‘Auto Test Jaaroverzicht Begin Jaren ’70’. Dit zijn de opgaven voor de Nederlandse markt. En ja, de prijs is in guldens. Goede oude tijd.

Bij deze krijg je deze (gratis!) AutoBlog Top Tip: koop nu een Alfa Romeo Montreal. Ze zijn nu namelijk nog redelijk betaalbaar, zeker als je in acht neemt hoe bijzonder deze auto is. De mooiste en duurste exemplaren zitten rond de ton. Ja, je zal er helemaal gek van worden. Net nadat de auto een grote beurt heeft gehad kan die zo stilvallen. Hoort erbij. Ook moet je bovengemiddeld veel aandacht besteden om het koetswerk in topconditie te houden. Maar als alles werkte is de Montreal magistraal. Met name die lijnen, die vervelen nooit.

Op een avond ben je op zoek op allerlei sites om onderdelen te zoeken en tips te verzamelen op diverse fora. Het is al weer een uurtje of 1 ’s nachts en je bent te moe om door te gaan. Voordat je de trap opstruint, loop je nog even naar de garage. Je doet de duwt de deur open en doet het licht aan. De knipperende TL verlichten weerkaatsen op het glorieuze koetswerk. Daar heb je gewoon even een Alfa Romeo Montreal staan. Dat is een rijkdom dat zich niet in geld laat uitdrukken.