Klassieker: Mazda Cosmo (JC)

Onterecht bescheiden.

Vaak krijgt de S-klasse de naam de ’technologische vaandeldrager’ te zijn. Elke generatie is als een nieuwe Media Markt folder. Allemaal nieuwe dingen die je kan bestellen. Als je eenmaal alle gadgets hebt, kun je je geen leven meer voorstellen zonder. Eén van de meest over-ontwikkelde auto’s qua gadgets is de Mercedes-Benz S-Klasse van de W140 generatie. Begin jaren 90 waren er weinig auto’s zó vooruitstrevend als Das Haus’ ultieme expressie van technologische voorsprong. Maar is dat ook zo? Er was een relatief kleine autofabrikant in Hiroshima dat dapper weerstand bood. Deze eigenwijze, maar ingetogen rakkers wisten een auto neer te zetten die zijn tijd ver vooruit was zonder dat iemand het wist: de Mazda Eunos Cosmo.

De eerste Mazda Cosmo is de bekendste generatie. Achteraf gezien was het een waanzinnig belangrijke auto voor Mazda. Mazda bouwde in de jaren ’60 nog niet heel veel auto’s en Toyota lag op de loer om het merk over te nemen. De Mazda Cosmo was een uiting voor Mazda om te laten zien waar ze toe in staat waren en het merk meer een eigen identiteit te geven. En dat lukte magistraal. De auto was origineel, technisch geavanceerd en bloedmooi. Dit was de eerste Mazda met een wankelmotor. Het verhaal achter eerste generatie van de 110S (de L10A en L10B) is bekend.

De tweede generatie was niet zozeer een slechte opvolger, dan wel een andere type auto. De Cosmo CD werd ook wel RX-5 of 121 (jazeker) genoemd. Het was een coupé op basis van de populaire Mazda Luce, een full size luxe auto sedan. De naam was in sommige markten afhankelijk van de motor. Zat er een rotatiemotor in dan was het RX-5, in het geval van een viercilinder benzinemotor heette de auto 121. De eerste serie van de CD-generatie is ook in Nederland geleverd, de tweede generatie alleen in Japan.

Ook de tweede generatie Cosmo deelde zijn basis met de Mazda Luce. Deze grote sedan werd in Europa verkocht als Mazda 929. Het motoren aanbod was uniek en is dat eigenlijk nog steeds. Tot nu toe is er geen andere auto geweest die je kon krijgen met zowel een rotatiemotor als een benzine- en dieselmotor met conventionele zuigers. Ja, de Mercedes C111 was er ook met een rotatie-, diesel- of benzinemotor, maar werd nooit in productie genomen. Weer een unicum voor Mazda.

De heren in Hiroshima zijn al halverwege de jaren ’80 bezig met hun visie voor de ultieme GT. Dat resulteerde in de vorm van de MX-03. Deze conceptcar werd in 1985 al gepresenteerd. Het idee was om de ‘Grand Tourer’ van de toekomst te maken. De MX-03 had een opmerkelijk silhouet en vooraanzicht. Dankzij het gebruik van een wankelmotor kon de neus enorm laag gemaakt worden. Ondanks dat het een luxe coupé was, had de MX-03 ook alle ingrediënten om een fijne rijdersauto te worden. De directie van Mazda gaf akkoord en een select team van ingenieurs en designers beginnen aan de ontwikkeling van een straatversie.

Eind jaren ’80 introduceert Toyota een geheel nieuw merk, Lexus. Toyota hoopt hiermee aansluiting te vinden in het premium segment. De auto’s zijn goed genoeg, maar in het hogere segment is een ‘badge’ minimaal net zo veel waard als de kwaliteit die dezelfde badge belooft. Daarom is Toyota niet de enige, want ook Nissan (Infiniti) en Honda (Acura) presenteren hun luxemerken. Mazda kan niet achterblijven en komt met een eigen merk: Eunos.

In de late jaren ’80 en vroege jaren ’90 was de Japanse automobielindustrie op een absoluut hoogtepunt. Na een jarenlange designtaal van inhouden en kopiëren gingen ze hun eigen koers uitzetten. Vaak succesvol, soms niet. Maar als er één vlak was waarop de Japanners los gingen was het wel de te techniek. Ze waren moediger dan ooit en kwamen met een hele hausse aan kostbare technologische meesterwerkjes. Denk aan de Honda NSX, Lexus LS400 + SC400, Mazda RX-7 (FD), Mitsubishi 3000GT, Nissan 300ZX (Z32) + Skyline GT-R (R32) en Toyota Supra. Allemaal peperdure aanvallen op het beste wat Europa te bieden had: Ferrari, Porsche en Mercedes-Benz. In dat rijtje kan de volgende auto toegevoegd worden: de Mazda Eunos Cosmo. Het merk ‘Eunos’ stond voor sportieve premium auto’s. In Europa werden sommige van deze auto’s als Mazda verkocht. Denk aan de Eunos Roadster (MX-5), Eunos 500 (Xedos 6), Eunos Presso (MX-3) en Eunos Lantis (323F). Maar het absolute hoogtepunt van het merk was de Eunos Cosmo.

In tegenstelling tot zijn twee voorgangers was de Eunos Cosmo enkel en alleen leverbaar met rotatiemotoren. De instapper had een 13B-RE in het vooronder liggen. Kenners weten bij het horen van de naam voldoende, want het is inderdaad het blok dat later ook in de Mazda RX-7 (FD) terecht zou komen. Het bijzondere aan de motor was niet zozeer het feit dat het een wankelmotor was, maar de werking van de turbo’s. Het blok had een sequentiële twin-turbo setup. Een turbo voor een snelle respons in de lage toeren en een turbo voor veel vermogen hoog in de toeren. In de Cosmo was dit blok goed voor een kleine 240 pk. Niet verkeerd voor een 1.3 liter. De sequentiële turbo werd door BMW later opgepakt met de 335i en 535d.

Maar het absolute pronkstuk was de 20B-REW. Dit blok had maar liefst 3 rotatieschijven. Ook hierop werden twee turbo’s gemonteerd. Koppel is normaal gesproken een dingetje voor rotatiemotoren. Mede dankzij de twee turbo’s was dat geen enkel probleem. 407 Nm uit een 2-liter blok is zeker niet verkeerd. Dit resulteerde in uitstekende prestaties. 0-100 duurde iets minder dan 6 seconden terwijl de topsnelheid 255 km/u bedroeg. Nu is er een kleine aantekening betreft de topsnelheid. In Japan zijn alle auto’s begrensd op 180 km/u, zo ook de Eunos Cosmo. Maar de Cosmo was dus meer dan een match voor zijn concurrenten. Hoe kwam dat? Ondanks de enorm afwijkende motor, was de rest van de aandrijflijn vrij behoudend. De transmissie was een viertraps automaat (toentertijd was dat gangbaar) en de aandrijving geschiedde op de achterwielen. In combinatie met de relatief lichte 2-liter motor woog de Eunos Cosmo slechts 1570 Kg. Voor een vierzitter niet een verkeerde waarde.

De Cosmo was dus behoorlijk vlot. Met name de tussenacceleraties waren een sterk punt van de Cosmo. De zelflerende automaat was voor zijn soort relatief snel. 80% van het maximum koppel was al beschikbaar vanaf 1.800 tpm en de sequentiële twinturbo-setup zorgde voor een vinnige respons op het gaspedaal. Het overzicht hieronder geeft weer hoe de concurrentie zich verhield tot de concurrentie uit onder andere Newport Pagnell, München en Stuttgart:

	Motor:	Max. pk / Nm	0-100 km/u:	V-Max:	Nieuwprijs:
Aston Martin Virage	5.3 V8 16v, NA	330 pk / 460 Nm	6,5 sec.	250 km/u	€244.000
BMW 850i (E31)	5.0 V12 24v, NA	299 pk / 450 Nm	7,4 sec.	250 km/u	€112.000
Jaguar XJ-S V12	5.3 V12 24v, NA	277 pk / 404 Nm	8,1 sec.	238 km/u	€81.000
Mazda Eunos Cosmo 3 Rotor (JC)	2.0 R3, 6v, Twin Turbo	325 pk / 407 Nm	5,7 sec.	255 km/u	€95.000
Mercedes-Benz SL500 (R129)	5.0 V8 24v, NA	326 pk / 450 Nm	6,2 sec.	250 km/u	€128.000
Nissan 300 ZX Twin Turbo (Z32)	3.0 V6 24v, Twin Turbo	268 pk / 370 Nm	7,1 sec.	250 km/u	€87.000
Porsche 928 S4	5.4 V8 32v, NA	320 pk / 430 Nm	6,3 sec.	265 km/u	€120.000

Qua prestaties hoefde de Cosmo zich dus niet te schamen. Integendeel. Maar er was één onderdeel waarop de luxe GT zich ontdeed van de concurrentie: gadgets (spreek uit kad-kets). Een radio CD-speler was niet uniek, maar wel bijzonder voor die tijd. Vergeet niet dat ‘Brothers In Arms’ (het eerste CD album waarvan er meer dan 1 miljoen exemplaren waren verkocht) slechts 5 jaar oud was. Maar als je een luxere uitvoering had dan kreeg je een cd-wisselaar voor maar liefst 12 (!) cd’s, terwijl iedereen nog langspeelplaten en cassettebandjes in de kast had staan. Kon je alle edities van The Synthesizer Series onderweg beluisteren.

Maar daar hield het niet op, de Cosmo had automatische airconditioning met de bediening via een touchscreen. Via dat aanraakscherm kon je ook de uitgebreide boordcomputer bedienen. Als kers op de taart kon je ook bellen in de auto. Ok, er zijn meerdere auto’s in die tijd waarmee dat kon. Een navigatiesysteem was overigens wel een unicum. Gebruikte je het scherm niet voor de navigatie, dan kon je televisie er op kijken. Daar stopte het niet, want je kon je videorecorder er op aansluiten, als je dat wilde. In 1990!

Er waren drie uitvoeringen van de Mazda Cosmo.

• Type E (‘Elegant’)
  Dit was de luxeuze variant. Je kon deze herkennen aan het volledig lederen interieur, naar keuze in het beige! Mede door deze uitvoering en de elegante lijnvoering van de auto zelf werd deze auto ook wel eens de ‘Japanse Jaguar’ genoemd.
• Type S (‘Sport’)
  Dit was de sportievere variant. Het interieur was nu niet met leder maar met stof bekleed. Ook was het onderstel een tandje harder. De veren kregen een update. De Type S kreeg grotere en bredere banden.
• Type SX (‘Sport’ eXtra)
  Dit was de ‘ultieme versie’. Deze had het onderstel van de Type S. Verder kreeg je een donker sportiever interieur, volledig met leder bekleed. Aan de buitenkant kon je de auto herkennen aan de 16″ BBS honingraat velgen, met als optie zelfs 17″.

De Eunos Cosmo is enkel in Japan geleverd (evenals het merk Eunos) en dat is een enorme zonde. Ten eerste was de Cosmo een imagebuilder van jewelste. De auto had enorm veel voor Mazda kunnen betekenen als voorloper van bijzondere techniek. Niet alleen de BMW 8-serie of de Mercedes SL waren de technologische top van 1990, de Cosmo hoort zeker in dat rijtje thuis. De andere reden is de Japanse regelgeving. Dankzij de afmetingen van de auto en de motor viel de Cosmo in een hoek waar belastingtechnisch de klappen vielen. De Eunos Cosmo was al bijzonder prijzig, maar de belastingen deden er een flinke schep bovenop. Dus ook in het thuisland keek bijna niemand er naar om.

Dat heeft er in geresulteerd dat de auto zeer weinig verkocht is. In een kleine 6 jaar zijn er 8.875 exemplaren van gebouwd. Daarvan is een kleine 40% uitgerust met de bijzondere 3-schijfs rotatiemotor, de rest met de 2-schijfsmotor. In tegenstelling tot vele Japanse generatie genoten is de Eunos Cosmo nog niet herontdekt. Dus enorme prijsstijgingen lijken vooralsnog mee te vallen. Misschien is het nu het moment om in te stappen…

De Mazda Cosmo kreeg géén opvolger, evenals de RX-7. In 2002 verscheen er op de Tokyo Motor Show de Mazda 21 Cosmo concept. Dit was geen moderne iteratie van de Cosmo, maar een retromobiel eerste klas. De lijnen van de eerste Cosmo werden gekopieerd en op een MX-5 platform geplaatst. Sterker nog, het was gewoon een MX-5 met een andere koets. Ook het interieur was een kitscherig aangeklede MX-5.

Technisch gezien was het wel een bijzondere auto. Ja, het onderstel was van een (gemodificeerde) MX-5 maar de motor was wel degelijk bijzonder. Dit was namelijk de 13B-MSP. Dit was het blok dat later zijn weg zou vinden in de RX-8, goed voor ongeveer 250 pk. Het is bij een concept car gebleven. Gelukkig maar, want Mazda heeft met de RX-8 wederom bewezen dat het uitstekend in staat is een eigen, origineel en bruikbaar ontwerp te kunnen ontwikkelen. Gelukkig hebben ze met de RX-Vision concept aangetoond dat Mazda het hogere segment nog uit het hoofd gezet heeft. Als er ook maar een tiende van de innovatie van de Cosmo in zit belooft dat veel goeds. Wat een auto.