Special: Lancia Kappa Coupé (838)

Anoniem genieten. Iets te anoniem om te overleven.

Het E-segment word al jarenlang gedomineerd door drie Duitse merken en één Zweeds merk. Heel af en toe fietsen er een Brit (Jaguar) of Japanner (Lexus) tussendoor. Dit is lang niet altijd zo geweest. Maar dankzij de komst van MPV’s en later SUV’s is de grote familiesedan van andere merken uitgestorven. We hebben het dan over enorm ruime en fraaie slagschepen. Denk aan de Mitsubishi Sapporro, de Peugeot 605 of Fiat Croma.

Ondanks Mercedes-esque afmetingen waren het geen directe Mercedes concurrenten. Maar alsof dat nog niet genoeg is, er zat ook nog een klasse tussen premium en niet premium E-segment sedans in. Een soort ‘semi-premium’ klasse of Premium light klasse. Denk aan auto’s als de Rover 800, Saab 9000 en natuurlijk de Lancia Thema.

Lancia Thema
De Lancia Thema was stiekem best een succesnummer voor Lancia. De sedan (en later stationwagon) deden het vrij aardig. Duits was destijds heel erg degelijk, maar ook wel erg saai. Vergeet ook niet dat een Audi 100, BMW 5-Serie en Mercedes-Benz E-Klasse destijds bijzonder kaal uitgerust was en dat opties peperduur waren. Zo’n Lancia Thema was dan een uitstekend alternatief. Nog altijd een zeer representatieve zakenauto waar het gezin blij van werd, maar een stuk completer uitgerust dan een Duitser.

1994 introductie Kappa
Op zich wel begrijpelijk dus dat Lancia niet al te veel wilde tornen aan dit basisrecept bij de opvolger van de Thema. Het resultaat was de Lancia Kappa, een beeldschone sedan die wellicht iets te ingetogen was. De auto had relatief smalle koplampen en een kloeke achterkant. Maar alle lijnen daartussenin waren zeer zorgvuldig gekozen en eenvoudig toegepast.

Sowieso hoefde Lancia zich niet zozeer te richten op het uiterlijk. Dat was vaak wel voor elkaar. In technisch opzicht waren er meer verbeteringen mogelijk. De Thema was niet het laatste woord in bouwkwaliteit. Nu gold dat voor meer Italiaanse auto’s, maar in deze klasse was (en is) het absoluut van belang. Het was extra schrijnend dat bijvoorbeeld Saab op basis van hetzelfde Tipo 4-platform een véél betere auto had gebouwd.

De Lancia Kappa werd in 1994 onthuld aan het grote publiek. Net als veel andere Lancia’s werd de Kappa vernoemd naar een letter uit het Griekse alfabet. Lancia adverteerde zelf met de kleine letter k, dus de ‘Lancia k’. De grote Lancia kwam in 1994 op de markt, wij Nederlanders kregen ‘m in de eerste maand van 1995. Aanvankelijk was de Kappa er maar in één carrosserievariant, een vierdeurs sedan. Dat was midden jaren ’90 de meest gangbare carrosserievorm in deze klasse.

Motoren
Ten opzichte van de Duitse merken had je met de Kappa een groot voordeel: het begon met fatsoenlijke motoren. Audi durfde zijn klanten nog de weg op te sturen met een 100 pk sterke 2.0 achtklepper. Speciaal voor Nederland was er ook een BMW 518i met 116 schamele pk’s in de extra kaal uitgeruste BMW 518iN (die ’N’ was voor Nul opties). Mercedes-benz was maar ietsje genereuzer, met een 2.0 zestienklepper, goed voor 136 pk. De Lancia Thema had minimaal een 2.0 vijfcilinder met 20 kleppen.

Deze leverde 147 pk bij 6.100 toeren en 185 Nm bij 4.500 toeren. Dat zette tenminste zoden aan de dijk. Mocht je de handgeschakelde vijfbak goed bedienen, kon je in 9,8 seconden naar de 100 km/u sprinten en een topsnelheid halen van 205 km/u. Dat waren in die tijd meer dan acceptabele cijfers voor een instapmotor. Mocht het niet voldoende zijn, kon de Kappa-klant opteren voor een 2.4 liter grote vijfcilinder. In principe dezelfde motor, maar dan met meer slagvolume. Deze leverde 175 pk (bij 6.100 toeren) en 230 Nm aan trekkracht bij precies 3.750 toeren. De prestaties waren heel ordentelijk: de sprint naar 100 km/u duurde 8,7 tellen en voluit haalde je 218 km/u.

Italiaanse 850
Het vergelijk gaan we vaker maken, maar met die 2 .0 en 2.4 motoren reed en klonk de Lancia Kappa als een Italiaanse Volvo 850, waarvoor het ook een perfect alternatief was. Net als de Volvo 850 had het voorlopige topmodel een turbomotor, zij het bij de Lancia Kappa met vier cilinders in plaats van vijf. Het was de bekende 1.995 cc metende vierpits turbo met 205 pk (bij 5.600 toeren) en een koppel van maar liefst 298 Nm, dat al vanaf 2.750 paraat stond. De Kappa Turbo verdiende absoluut het predikaat snel. In 7,3 reed je 100 km/u vanuit stilstand en de topsnelheid bedroeg 235 km/u.

Busso
Maar de Lancia Kappa had nóg een topmotor. De reden daarvoor is heel erg simpel. De Lancia Kappa was zeer populair in het thuisland Italië. Auto’s met een groot slagvolume werden zwaarder belast dan auto’s met een kleine motor. Dankzij de turbo had je het vermogen en koppel van een grotere motor, maar de kosten van een kleine motor. Daarom was er de 2.0. Doch de andere topmotor van de Kappa kwam van Alfa Romeo origine. Het was een Busso V6, een 3.0 V6 met 24 kleppen. Deze leverde eveneens 205 pk (bij 6.300 toeren) en 270 Nm (bij 4.500 toeren).

Het karakter van de V6 was wel compleet anders dan de viercilinder turbo, die nog beschikte over een ouderwets turbogat en vrij hitsig van karakter was. De Busso V6 was juist relaxter, vocaler en smeerde zijn koppel beter uit. Qua prestaties legde de Busso het wel af tegen de Turbo, maar 8,0 seconden voor de standaardsprint en een top van 225 km/u waren absoluut niet iets om je voor te schamen. Voor de veelrijders was er nog een 2.4 vijfcilinder turbodiesel met 124 pk.

1996: Kappa SW
Aanvankelijk was de Kappa er enkel als sedan, in 1996 werd daar een tweede carrosserievariant aan toegevoegd, namelijk de Kappa SW. Deze werd niet door I.DE.A ontworpen, maar de opdracht werd gegund aan Pininfarina. De Kappa SW zag er niet alleen erg fraai uit voor een stationwagon, met een laadvolume van 505 liter of zelfs 1.500 liter met de banken naar beneden was het ook een ruime auto. De Kappa SW werd overigens niet alleen door Pininfarina ontworpen, maar ook gebouwd in Turijn door de Italiaanse grootmeester.

1996: wijzigingen
In 1996 werden er tevens wat wijzigingen doorgevoerd aan de Lancia Kappa. Het gaat te ver om te zeggen at het een facelift was, maar er waren wel een paar belangrijke wijzigingen. Als eerste de stoelen, die werden vervangen door veel beter zittende exemplaren. Ook was er nu meer keuze uit diverse bekledingen zoals stof, velours, alcantara en leder. Een andere belangrijke wijziging was een verbeterde 2.0 vijfcilinder, deze had nu de beschikking over een variabel inlaatspruitstuk, waardoor het vermogen steeg naar 155 pk.

1997: Kappa Coupé
In 1997 komt de meest bijzondere toevoeging aan het gamma, in de vorm van de Lancia Kappa Coupé. Zo rond deze periode kwamen er veel volwassen en beeldschone Coupé’s op de markt. Lancia zou Lancia niet zijn als ze een compleet andere insteek kozen dan Mercedes (CLK), Volvo (C70) of Peugeot (406 Coupé). Het ontwerp van de Kappa Coupé is afkomstig van Lancia’s eigen Centro Stile. Het was geen sportieve coupé geworden. Sterker nog, aan de voorkant waren de Berlina en Coupé identiek. De Kappa was een vrij grote auto, dus besloot Lancia om de wielbasis in te korten, daar beenruimte achterin een veel minder grote prioriteit had voor de tweedeurs.

De Kappa Coupé was (en is) opvallend onopvallend. Je ziet dat er iets anders aan is, maar het is lastig om je vinger erop te leggen. De daklijn loopt minder stijl af en de deuren hebben geen stijlen. De achterruit lag iets verzonken tussen de schitterende C-stijlen, die lichtjes de heupen van de auto accentueerden. Als Chris Bangle nu maar zo’n bevallig achterwerk voor de 7-Serie had bedacht.

De achterlichten waren anders dan bij de sedan. Ze kwamen overigens gewoon uit de schappen van Lancia, maar de manier waarop ze gebruikt werden was even briljant als gracieus. Het waren namelijk gewoon de achterlichtunits van de Lancia Delta. Door een chromen lijst die doorliep in de achterklep werden de achterlichten van elkaar ‘gescheiden’. Dat niet alleen, de binnenste stukken van de achterlichten lagen iets verzonken. Het gaf de auto enorm veel cachet, zonder dat de nadruk lag op opvallen.

De Lancia Kappa Coupé werd weliswaar door Lancia getekend en bedacht, maar de auto week te veel af van de Berlina om op dezelfde productielijn gebouwd te kunnen worden. De productie werd toegewezen aan Maggiora, een kleine carrossier uit Turijn. Qua motorisering waren alleen de duurdere versies mogelijk, logischerwijs. De 2.4 vijfcilinder of de 3.0 V6. De eerste had standaard een handbak, de V6 een automaat. Dat was nog een ouderwetse viertraps automaat, waardoor de V6 langzamer van zijn plek kwam. Qua topsnelheid scheelde het nauwelijks.

De V6 paste wel uitstekend bij het karakter van de Kappa Coupé. Het is een van de weinige V6-motoren met een écht fraai geluid. De Busso V6 klinkt vol met een prachtig timbre als je het gaspedaal dieper intrapt. Een bijzonder goede combinatie. Ten opzichte van een BMW 328Ci of Peugeot 406 Coupé was de Lancia veel minder sportief. Het is al vaker gezegd, maar eigenlijk was de Kappa Coupé een soort Bentley Continental R-light.

1998: nieuwe motoren
In 1998 komen er twee bijzonder fijne motoren bij, alhoewel beide op verschillende manieren. De 2.0 16v Turbo werd vervangen door een 2.0 20v Turbo die we al kenden van de Coupé Fiat 20v Turbo. Zie het als de Volvo 850 T5 van Lancia. De vijfcilinder turbomotor had een soortgelijke roffel als de Volvo. Een geluid dat iedereen die ‘Blik op de Weg’ keek in zijn jeugd bekend voor zal komen. De motor was goed voor 220 pk (bij 6.000 toeren) en 309 Nm (bij 2.750 toeren). Hiermee was het de snelste Kappa die ooit gebouwd is, met een topsnelheid van 243 km/u. Je moest minimaal een V8 hebben in je 5-Serie (E39) om dit bij te houden op de Autobahn.

Common-rail
Een ander hoogtepunt is de 2.4 JTD, die de oude turbodiesel verving. De 2.4 JTD maakte zijn opwachting in de Alfa Romeo 156, maar kwam misschien nog beter tot zijn recht in de Lancia Kappa. Het was de eerste diesel met Common Rail injectie. Zonder er te ver op in te gaan; die waren top. De turbodiesels werden al telkens krachtiger, maar met de common-rail technologie kregen ze ook iets van manieren. In principe maken bijna alle diesels nu gebruik van dit principe.

2000: Laatste wijzigingen
De laatste wijzigingen werden begin 2000 doorgevoerd. Zo was het mogelijk om de Kappa te bestellen met Xenon-koplampen, iets dat bij de Saab 9-5 destijds niet eens mogelijk was. De Kappa Coupé werd onthouden van deze mogelijkheid, die werd na een productieperiode van drie jaar uit productie gehaald. Er zijn er slechts 3.263 van gebouwd. Ondanks alle verbeteringen en behoorlijk lovende kritieken over de Lancia Kappa, was de Kappa niet het succes dat de Thema (achteraf gezien) wel was. De Thema was goedkoper om te ontwikkelen dankzij het feit dat Fiat, Saab en Alfa Romeo samenwerkten. Overigens was de basis van de Kappa wel goed genoeg voor Alfa Romeo, want de 166 die in 1998 op de markt verscheen maakte gebruik van hetzelfde platform.

2000: einde productie
In de zomer van 2000 was het ook klaar met de andere twee varianten van de Lancia Kappa. Van zowel de Berlina als SW werd de productie vroegtijdig gestaakt. Aan de ene kant was dat vrij logisch, want ondanks de kwaliteiten van de Kappa, was het verschil met een Audi (A6 C5) aanzienlijk. Om nog maar te zwijgen van het verschil met de BMW 5-Serie (E39) die het segment domineerde. De Lancia Kappa moest een rol in de marge spelen. Het nadeel was dat er aan bijzondere alternatieven ook geen gebrek was. Denk aan de (toen) nieuwe Jaguar S-Type, Lexus GS300, Saab 9-5 en Volvo S80.

De Lancia Kappa kon net meekomen met de auto’s in zijn klasse, totdat tussen 1998 en 2000 elke concurrent compleet vernieuwd werd. Uiteindelijk zijn er zijn er 117.216 Kappa’s geproduceerd. De Lancia Kappa was daarmee het overduidelijke bewijs hoe belangrijk een goed functionerende marketingafdeling is. Want de Kappa beantwoorde exact dezelfde vraag als Volvo deed met de 850 en die auto’s waren enorm populair. De Kappa had ook diverse vijfcilinders, zat ook net onder het premium segment en was ook betrouwbaar.

Italiaanse Mercedes
Dat is meteen het laatste dat we nog willen benoemen. De auto kreeg namelijk onder de liefhebbers de naam ‘de Italiaanse Mercedes’. Dat was opmerkelijk, want als het op roest aan kwam had de Lancia K zijn zaakjes veel beter voor elkaar dan de W210 generatie van de E-Klasse. Op het gebied van betrouwbaarheid was de Lancia Kappa een grote verrassing. De mensen die er wél een Kappa kochten, kwamen erachter dat het langlopers waren. Natuurlijk was het onderhoud niet goedkoop, maar als je het keurig bijhield kon je enorme kilometerstanden neerzetten. Inderdaad, net als bij de Volvo 850. De Lancia Kappa’s die er nu nog zijn, zijn daar het rijdende bewijs van.