De opa van Mazda’s wankelmotor is niet meer

This is just a tribute.

Triest nieuws vanuit het land van de Rijzende Zon: Kenichi Yamamoto, de geestelijk vader van Mazda’s wankelmotor is overleden. De techneut werd maar liefst 95 jaar oud, wat het ultieme bewijs is dat je voor een goede gezondheid eigenlijk elke dag naar een all you can eat sushi-vreetschuur moet gaan. Maar dat terzijde. Als ode aan Yamamoto blikken we terug op zijn leven en op enkele hoogstandjes uit Mazda’s wankele geschiedenis.

Yamamoto werd in 1922 geboren in Hiroshima. Gelukkig voor hem bleef hij daar niet, maar ging hij studeren in Tokyo, waar hij in 1944 afstudeerde. Hetzelfde kon overigens niet gezegd worden van zijn zusje, die omkwam toen de atoombom de stad trof. Desalniettemin keerde Yamamoto na het eind van de tweede wereldoorlog terug naar Hiroshima, om daar te gaan werken bij Toyo Kogyo, een fabrikant van vrachtwagens.

Kenichi werkte zich op in de auto industrie en kwam terecht bij Mazda, waar hij de leider werd van een project om een nieuwe motor te ontwikkelen. Je raadt het al: dit werd een wankelmotor. Let wel, Kenichi (en Mazda) zijn níet de uitvinders van de Wankelmotor (techniek special). Deze eer gaat immers naar Felix Wankel, die in 1951 de Wankelmotor ontwierp terwijl hij voor NSU werkte. Voor Mazda speelde de roterende contraptie echter een levensbelangrijke rol. Letterlijk.

Het begin

In 1964 kwamen Yamamoto en zijn team namelijk op de proppen met de 110S, bij Gran Turismo fans beter bekend als de Cosmo Sport. De auto stond op de Tokyo Motor Show met de L8A-motor onder de kap, een maand voor de Olympische Spelen van 1964 in dezelfde stad. De missie: Japan’s Ministerie van Internationale Handel en Industrie (MITI) overtuigen dat het merk Mazda bestaansrecht had. De opzet slaagde, want in 1967 werd het model de eerste productieauto met een tweeschijfs rotatiemotor. Hoewel de NSU Ro-80 dezelfde eer opeist. Niet zo gek, want Mazda werkte samen met NSU en Citroën aan de krachtbron.

Turbo turbo

In 1982 schroefde Mazda voor het eerst een turbo op de wankelmotoren voor verschillende productiemodellen. De 12A met turbo was te vinden in de Mazda Cosmo, Mazda Luce en in de RX-7. De eerste versie van deze motor leverde 160 pk. Daarmee was de Cosmo coupé in 1982 officieel de snelste Japanse productieauto.

De productieknaller

De meest geproduceerde Mazda wankelmotor is de 13B. Deze tweeschijfs unit met 1.308 cc kwam op de markt in 1972 en verdween pas weer in 2002. Mede dankzij twee turbo’s levert de motor officieel 280 pk in de laatste RX-7’s (1999-2002).

De Le Mans winnaar

Deze kan natuurlijk niet ontbreken in dit lijstje. In 1991 blies de vierschijfs R26B met een inhoud van 2.622 cc in de Mazda 787B iedereen weg op Le Mans. Letterlijk. De mensen die naast de kant stonden zonder oordoppen, doken naar verluidt elke keer weg als de auto langskwam. De mensen met oordoppen trouwens ook. Door de vloek die rust op Toyota, is de 787B nog steeds de enige Japanse auto die ooit de 24 uur van Le Mans won. Opvallend, gezien de reputatie voor betrouwbaarheid die de Japanners al decennia genieten.

De huidige stand van zaken

Bij Mazda houden ze logischerwijs van de wankelmotor en dus zijn er regelmatig honcho’s bij het merk die zeggen dat het ding nog een comeback maakt. Maar in deze wereld die draait om uitstoot is het de vraag hoe realistisch dat is. De RX-8 was met zijn RENESIS-motor een zuipschuit eerste klas. Momenteel gebruikt Mazda de wankelmotor eigenlijk alleen nog in de Amerikaanse racerij. De monoposto’s in de Formula Mazda en het Pro Mazda Championship worden aangedreven door wankelmotoren. Hoe dat klinkt? Beter dan de F1 in ieder geval…