Special: Umm Entrepreneur/Alter

Een terrain response knob? Yeah right! Zo’n knop hoort natuurlijk in je hoofd en moet om als je van het asfalt af gaat.

Hij zit in ieder geval niet in de Umm Entrepreneur/Alter. Er zijn genoeg andere knoppen, willekeurig gemonteerd in het stuk plaatstaal dat het dashboard vormt. Beslist geen auto voor melkmuiltjes met een voorliefde voor Maik-de-Boer-gepunnik met hippe stofjes.

Stof daarentegen mag wel, dat staat hem juist weer erg goed. Veel modder en de afdruk van een boom in het spatbord ook. Eigenlijk alles wat beslist niet op een Evoque, BMW X6, Cayenne of daarmee vergelijkbare 4×4-faker mag. Die zijn stuk voor stuk ook nog eens veel minder exclusief dan deze bijzondere Portugees die tussen 1984 en 1992 gewoon leverbaar was in ons land. Alleen kocht toen vrijwel niemand hem, om verschillende redenen.

Een daarvan zou wel eens wat met het uiterlijk te maken kunnen hebben… Zijn oorspronkelijke ontwerper, de Franse dorpssmid Cournil, bedacht en bouwde al voor 1960 een handige en robuuste offroader met componenten van de Hotchkiss jeep. Dat hij bij het ontwikkelen van de latere Entrepreneur het uiterlijk volledig vergat was geen belemmering voor succes. Integendeel wellicht: de Cournil vond best gretig aftrek en de productie werd in het thuisland overgenomen door Auverland. In Portugal begon vanaf 1978 ook machinefabriek Umm ze in licentie te bouwen en ging er later hoopvol mee de buitenlandse boer(en) op. Maar die stonden bepaald niet in de rij.

Defensie in Nederland nam er wel veertig af, als tegenprestatie voor een Portugese order voor DAF legervoertuigen. Met een paar eigenzinnige particulieren en een aantal overheidsinstanties meegerekend is de schatting dat er meer dan honderd geleverd zijn in ons land. Maar je ziet ze werkelijk nooit. Dat ligt niet aan het ontwerp en de constructie: de Umm is even fragiel gebouwd als een piramide. Een oersterk ladderchassis met vier crossbeams en daarop een carrosserie van 2 mm dik plaatstaal, en om het eeuwigheidswaarde mee te geven niet met bouten gemonteerd maar vastgelast. Dat kan wel een stootje en flink wat gestuntel hebben.

De techniek ook, die kwam voor het grootste deel van Peugeot. De bekende Indénor diesels van 2.1 of 2.3 liter en later nog de 2.5 liter varianten vormden een onverwoestbare combinatie met deze ijzervreter. Maar ook Alfa en Volvo liefhebbers zullen er bekende onderdelen in terugvinden, de Portugezen assembleerden niet erg eenkennig. In de doorontwikkelde versie, de Alter, werden de Peugeot-roots nog duidelijker; er zat nu een heus dashboard in, duidelijk herkenbaar van Peugeot. Net als het stuur, hendels, stoelen en nog wat kleinigheden. Van landbouwvoertuig veranderde hij langzaam in een heuse auto. Voor rouwdouwers, niet voor trendvolgers.

Het uiterlijk veranderde mee maar bleef, op zijn zachtst gezegd, best karakteristiek. De koplampen werden nu netjes ingebouwd in plaats van plompverloren op de bumper gemonteerd, het front werd in het geheel iets afgeronder en moderner. Maar hij had nog steeds de Cw-waarde van een flink tuinhuis met veranda en houtopslag. Technisch werd hij ook verbeterd, zo kreeg hij geventileerde schijfremmen en een gemodificeerd onderstel. De motorkeuze werd uitgebreid met en later beperkt tot eerder genoemde 2.5 liter versie, naar keuze met of zonder turbo. De 110 PK sterke turbodiesel had standaard een vijfbak én stuurbekrachtiging, gerieflijkheid lag op de loer. Gelukkig moest je de raampjes nog steeds openschuiven bij wijze van airco.

Handig tijdens Parijs-Dakar, want zelfs daar deed men ervaring op met dit werkpaard. Meerdere keren finishten alle Umms die van start gingen in die loodzware etappes. Dat zegt wel iets over de constructie en de gebruikte techniek. In Nederland word je niet snel geconfronteerd met de grenzen van zijn kunnen: een hellingspercentage van 45⁰ en een kantelmoment van 40⁰ kom je in de regel alleen verbaal tegen tijdens de vrimibo of op vervelende feestjes. Een halve meter water is wel makkelijk te vinden maar vormt ook geen enkele belemmering voor deze knoert.

Uiteindelijk werd steeds strengere milieuwetgeving dat wel: in 1993 verdween Umm uit de vaderlandse prijslijsten omdat de Alter niet meer aan de toenmalige emissie eisen voldeed. Dat ging geruisloos want het was toch al niet zo dat de deur alsmaar uit de sponningen gelopen werd bij de importeur door de grote aantallen enthousiaste kopers. In 1994 stopt Umm helemaal met het uitleveren aan particuliere klanten en noteert de volgende twee jaar alleen nog militaire en andere overheidsorders. Geen teleurgesteld gezeur meer over de looks in ieder geval.

Hier zijn ze vrijwel niet meer te vinden en ook in Frankrijk en Portugal wordt de spoeling dunner. Je zou nog even in Angola en Congo kunnen zoeken, daar zijn er nog vele te vinden. Vervolgens rij je zonder problemen zelf naar huis. En onderweg trek je achteloos nog wat hopeloos vastgelopen uitsloof-SUV’s uit de prut die die stomme knop in de verkeerde stand hadden staan.

Bewegend beeld? Een wat ouder Portugees filmpje van de UMM 4×4 vind je op autojunk.nl.