Er is maar één auto die dat mag hebben. En neen, het is niet een Volkswagen.
GTI. Drie simpele letters die sinds 1976 een waar begrip zijn geworden. En nee, Volkswagen was zeker niet de eerste met een ‘hot hatch’. Ze hebben het idee wel fijngeslepen en met de benaming dat kracht weten bij te zetten. Zie het zo: deeg, tomaten en kaas bestonden ook al voordat de pizza werd uitgevonden. Wat is nu eigenlijk een GTI? De eerste twee letters zijn eenvoudig: Gran Turismo. Een sportieve auto, maar niet te heftig. Vanwege de K-Jetronic brandstofinjectie kwam daar een i-tje achter. Tadaa, de eerste GTI was geboren. De naam bleek goed gekozen, want de werktitel was het weinig spannende: ‘Sport Golf’.
Dan nu het recept van een GTI. In principe is het vrij eenvoudig. Je neemt een relatief compacte hatchback als basis. Deze is voorzien van een bovengemiddeld potente motor. Wat we ook niet mogen vergeten: een smakelijk uiterlijk. Een GTI mag er stoerder uitzien dan de hatchback waarop deze is gebaseerd. Dikke bumpers, grote uitlaten, gave velgen: het hoort er allemaal bij. Diverse merken hebben de benaming met succes gebruikt. Denk aan de Peugeot 205 GTI, misschien wel de beste invulling voor het begrip ‘GTI’.
Je zou dus kunnen zeggen dat een ‘Hot Hatchback’ gelijk staat aan een GTI. Alleen soms is de benaming anders. Opel wilde de naam niet gebruiken, vanwege logische redenen, en noemde de snelle Corsa’s, Kadettjes en Astra’s ‘GSI’. Dat waren gewoon GTI’tjes, maar omdat aartsrivaal Volkswagen het bedacht heeft, ging Opel het niet letterlijk kopiëren. Maar het kan ook andersom. Auto’s die WEL de naam GTI dragen, maar het absoluut NIET zijn. Dit zijn 10 voorbeelden:
Lada 111 GTI 2.0 4×4 (21116-04) ’01
Je kan niet zeggen dat de Russen geen vooruitziende blik hebben. Hoge, praktische auto’s met een stoer uiterlijk zouden het helemaal gaan worden volgens Lada. Dat klopte wel. Op basis van de Lada 111 werd een oppermachtig topmodel gemaakt. De stationwagon werd opgehoogd voor een betere rijhoogte (18,5 cm). Om daadwerkelijk wat in de modder te kunnen presteren werd er gebruik gemaakt van vierwielaandrijving. Stiekem is dit best wel een gaaf ding. Er is eigenlijk vrij weinig GTI aan. Eigenlijk meer GSI. De motor is een oude bekende, namelijk de C20XE van Opel. Een best wel hitsige 2 liter zestienklepper met een dikke 150 pk (uit de Calibra 16v en Astra GSI).
Volkswagen Passat GTI Prototype (B1) ‘1977
De Golf GTI was een enorm succes. Volkswagen wist ze kinderlijk eenvoudig te verkopen. Voor VW was dat wel lekker. Ten eerste vanwege de marge. Van alle Golfjes verdiende VW het meest op de GTI. Ten tweede vanwege het stoffige imago. In de jaren ’70 was VW allesbehalve hip. Om die lijn door te zetten keek Volkswagen naar andere modellen die de ‘GTI’ badge konden dragen. De Passat was een logische optie. De lijnen van Giugiaro met de sportieve accenten (velgen, rode streep) zijn een uitstekende mix. De Passat GTI is er nooit gekomen, omdat de Scirocco dit gedeelte van de markt al uitstekend bediende.
Nissan Sunny GTi Coupe (B12) ’87
Japanners en namen bedenken, het blijft altijd een geestige combinatie. In Japan heette deze auto Sunny RZ-1 Coupé, waarbij RZ staat voor ‘Runabout Zenith’. Deze auto was de opvolger van de Sunny Leprix Turbo Coupé (hoe verzinnen ze het toch). Deze Sunny Coupé is gebaseerd op de Japanse Nissan Sunny. Speciaal voor de Europese markt kreeg deze coupé een andere motor (1.8 zestienklepper met 130 pk) en een andere typenaam: Sunny GTI Coupe. Met deze auto scoorde je altijd op de kermis in Veghel.
Subaru 1800 GTi Saloon ’85
Nog een Jappanner uit de jaren ’80. Deze Subaru kwam uit de ‘Leone’-familie, zeg maar de voorloper van de Impreza zoals wij die tegenwoordig kennen. Ook voor de Impreza GT Turbo had Subaru diverse sportieve modellen. Het lag er alleen niet zo dik bovenop. In sommige markten was de Leone ook als GTi leverbaar. Dan kreeg je een 1.8 liter boxermotor met 108 pk! De topsnelheid lag boven de 160 km/u. Inderdaad, minder spectaculair dan de Golf GTI en de Subaru was wel wat dorstiger. Toen al.
Citroën CX 25 GTi Turbo 2 ’86
Veel gaver dan dit wordt het niet. De Citroën CX is zo’n lekkere knotsgekke auto zoals alleen Citroën die kan maken. Er zijn onnoemelijk veel verschillende uitvoeringen van geweest. Mijn favoriet is een kale Break met ongeblazen dieselmotor. Die doen het altijd. Aan de bovenkant van het gamma vond je deze variant. De motor was een potige 2.5 vierpitter met turbo. Het vermogen van 170 pk was niet verkeerd, maar het koppel van 295 Nm was ongekend destijds. Ook gaaf waren de enorme stoelen, bekleed met meters velours. Maar zo’n luxe bakbeest GTi noemen gaat wel heel erg ver.
Toyota Celica 2.0 GTi Cabrio (ST162) ’88
Toyota kan onnoemelijk veel verschillende auto’s bouwen en verkopen. Van kleine stadsautootjes tot gigantische offroaders, Toyota draait zijn hand er niet voor om. Waar ze overduidelijk moeite mee hebben: cabrio’s. Op een of andere manier werkt die combinatie niet. Dat wil niet zeggen dat Toyota het niet geprobeerd heeft. In de jaren ’80 was er een cabrio versie van de Celica. Net als de Coupé kon je deze krijgen in de GTI-uitvoering. Dus met een dikke tweeliter zestienklepper voor aansprekende prestaties.
Volkswagen Golf GTI 2.0 (Typ 1J) ’99
Deze moeten we even toelichten, want dit is natuurlijk een Volkswagen Golf GTI. Het staat op achterkant van de auto, dus is het waar. Deze auto was het dieptepunt voor Volkswagen qua GTI’s. De Golf IV an sich was een hele fijne auto, maar als Hot Hatch was het hopeloos. De besturing was licht en gevoelloos. De veerwegen waren veel te lang en de dempers waren gemaakt van fietspompen. De handbak liet zich veel te licht én vaag bedienen. Motorisch was het OK, niet spannend. Je kon ‘m krijgen met een keur aan motoren zoals de 2.3 V5 of 1.8T. Maar in Engeland kon je dit drama verkrijgen met de stokoude 2-liter achtklepper, die niet meer dan 115 pk kon leveren. Op zich een aardige auto, maar een zeer slechte GTI.
Seat Toledo GTI (1L) ’91
De eerste Seat Toledo was best een aardige auto. Zie het als een vijfdeurs Volkswagen Vento voor minder geld. Om Seat ook een beetje Auto Emocion te geven kwamen er ook een paar snelle varianten. Waaronder de 2.0 GTI. Deze had de 150 pk sterke zestienklepper uit de VW Golf GTI 16v onder de kap. Sportief was de auto geenszins. 0-100 duurde bijna 10 seconden en met pijn en moeite kon je de 200 km/u halen. Dat is extra jammer, want van zijn rijeigenschappen moest de Toledo het niet hebben. Gelukkig heette de Toledo GTI bij ons Nederlanders Toledo GT. Wij hadden dan weer een Toledo 1.8 GTI. Rare snuiters, daar in Martorell.
Mitsubishi Galant GTI-16V “Dynamic 4” (E39A) ’89
Eind jaren ’80 waren Japanse fabrikanten bezig met de meest bizarre technische vondsten te implementeren in hun auto’s. Natuurlijk kennen we de Nissan Skyline GT-R, Honda NSX en Mazda RX-7. Maar ze deden het ook bij normale auto’s. Wat te denken van deze Mitsubishi Galant GTI-16v Dynamic 4? Dit was een Galant met een 2-liter motor (goed voor zo’n 150 paarden) met vierwielaandrijving en vierwielbesturing. Op basis van de GTI kwamen er twee andere modellen, de AMG Galant (ja, inderdaad, AMG) en de Galant VR-4.
Aixam Coupé GTI ’13
Wat we hiervan moeten vinden is onduidelijk. Aan de ene kant is het een stervensdure brommobiel. Jazeker, deze GTI mag niet harder dan 45 km/u. Nu gaat het niet om topsnelheid bij een GTI, maar deze GTI gaat niet harder dan een beetje amateur wielrenner. Omdat de auto grotendeels met de hand word gemaakt (in kleine aantallen), kost de Aixam Coupé GTI een lieve duit. Eentje met verbrandingsmotor kost zo’n 16 mille, de elektrische variant kost 20.000 euro. Maar, eerlijk is eerlijk, de designafdeling heeft echt goed werk afgeleverd. Voor een brommobiel ziet het er uitstekend uit. Je zit altijd vast aan bepaalde maten, waardoor brommobielen smal en hoog zijn.
Maserati 3500 GTi (AM101) ‘1965–69
Je hebt stijlvolle auto’s, je hebt zeer stijlvolle auto’s en je hebt Maserati’s. Voor de persoon die een Patek Philippe verkiest boven een Breitling. Deze Maserati 3500 GTI bevestigt dat. Dit is een bijzonder fraaie en elegante auto. Carrossier Touring was verantwoordelijk voor de tijdloze lijnvoering. De 3500 GTI was een doorontwikkeling van de 3500GT. Deze kwam in 1961 op de markt. De GTI had dezelfde motor als de GT, maar dan met brandstofinjectie van de firma Lucas. Hierdoor steeg het vermogen naar dik 230 pk, niet verkeerd voor die tijd. Maar, wacht even. Een Gran Turismo met elektronische brandstofinjectie: was dat niet een uitvinding van Volkswagen? Nou, nee. Maserati was 15 (!) jaar eerder. Daarom is dit de enige auto die de badge ‘GTI’ op de bips mag hebben. Eigenlijk.
-edit: je hebt volkomen gelijk! Thanks, is gefixt-
Die Maser was eerder en is een plaatje, maar de Golf heeft de aanduiding GTI groot gemaakt en verdient die dus minstens zo hard. Liefst een witte serie 1, 1800-versie (met de brede achterlichten). Maar de Peugeot 205 GTI 1.9 (zwart, met rood interieur), dat was toch eigenlijk wel de allerlekkerste GTI ooit…
Zwart was vet, maar een Roland Garros of Griffe uitvoering van de 1.9 GTI is echt helemaal het einde.
Ik moet zeggen dat ik de Lada in dit item ook wel vet vind…
En die Celica: een stel in mijn oude buurt had vroeger 2 coupe’s. Beide in het rood, en exact hetzelfde uitgevoerd. Daar heb ik nooit het nu van gezien.
@awesome: ik had zo’n Griffe :)
Overigens mis ik de 505 GTI in dit verhaal :)
@spiderman: Neeee 1.6!
@koffiekopje: De 1800 was nog lekkerder. AutoVisie zette destijds de Golf GTI 1.8 en de 205 GTi naast elkaar in een test. Een combi van beide zou het mooiste zijn, schreven ze toen: de 205 met de mooie VW-motor onder de kap.
Mooi artikel! Dus eigenlijk zit de Citroën CX qua GTI-concept dichterbij de oer/echte GTI dan de rest.
Mooi verhaal weer. De golf 3 en 4 GTI waren inderdaad geen instand klassiekers. De VR6 en R32 echter juist weer wel. De golf 5 R32 was nu eenmaal veel langzamer dan de concurrentie en de Golf R is nooit zo leuk als de GTI geworden.
@dutchdriftking: precies! Het was overigens logischer geweest om de Golf 3 GTI in dit rijtje te zetten. Dat was een verre van spannende auto terwijl de 4 wel degelijk een lekkere GTI was: met name de 25 jarige jubileum editie met (in NL) 210 pk.
@janvdhoef: De 25 jahre maakte inderdaad een hoop goed, maar de golf 3 GTI was als 16v wel een leuk karretje. de 8v was een aanfluiting. Toen in 1996 de golf 3 20 jahre kwam maakte deze door het zogenaamde ´plus onderstel´ van de VR6, en alle leuke details het voor een groot deel goed. Alleen jammer dat de 20 jahre voornamelijk als 8v verkocht is.
@janvdhoef: De Golf III is ook een teleurstellende GTI, maar bij deze, specifieke Golf IV is het zo mogelijk nog erger. Want de IV was aanzienlijk zwaarder dan de III, maar je hebt nog steeds diezelfde stokoude 2.0 met 115 pk. Gelukkig hebben we die niet in NL gehad.
De 1.8T is wel een fijn motortje, maar maakt het nog geen GTI. De Recaro sportstoelen waren wel fijn, meen ik mij te herinneren.
Wat is zo’n Maserati 3500 toch een verschrikkelijk mooie wagen!
@trustmeiamanengineer: ik twijfel altijd een beetje, als mensen het bijvoeglijk naamwoord ‘verschrikkelijk’ gebruiken in een positieve uiting. Maar met Italiaanse auto’s uit bepaalde bouwperiodes kan dit zeker wel van toepassing zijn. Voor Britse, Franse en Duitse auto’s geldt dit overigens ook; zie bijv. de hierboven aangehaalde Golf IV.
Deze Italiaanse schoonheid zou ik eerder ‘ongelofelijk’ of ‘fantastisch’ mooi willen noemen. En dan druk ik me nog bescheiden uit.
-edit: klopt helemaal, thanks-
Opnieuw dank ik u @willeme voor dit leesvoer van de bovenste plank!
De CX blijft geniaal mooi!
De Golf 4 had een 2.3 V5 en geen V6 ;)
De “GTI” was ook nog met een 1.9 TDI leverbaar, eerst met 115pk en daarna 150pk.
@thomas20vt: Wil nog wel even melden, leuk stukje leesvoer weer :)
@thomas20vt: *VR5. De Golf is nooit geleverd met een V motor, alleen met VR motoren.
@oemplus: klopt, maar er stond V5 achterop de Golf. Bij de Passat stond er eerst VR5 achterop en dat is later voor V5 vervangen.
@oemplus: v5 v6? Wel degelijk met v motoren..
@bmwfreak038: nee hoor, gewoon VR motoren. Dat Volkswagen het nodig vond de “R” weg te halen doet daar niets aan af.
@oemplus: Een VR motor is een variant op een V motor. Dus om het V motor of een VR te noemen is beiden juist. Laat het dan wel duidelijk zijn dat een V motor daarom niet altijd een VR motor is en omgekeerd dus wel.
@boris9397: Of misschien beter gezegd een VR motor is een soort V motor.
@boris9397: Een V motor heeft 2 cilinderkoppen. Bij de VR motor staan de cilinders onder een hoek van 15 graden, het heeft dus meer weg van een lijn motor dan van een V motor..
@thomas20vt: De Golf IV was er wel degelijk met een V6. De 204pk sterke 2.8 V6 4motion. Aangezien een VR gewoon een wat scherpere V motor is ;) Al was dat dan natuurlijk geen GTI.
@Archiebald: Het ging over de 2.3 uitvoering ;) Er stond eerst 2.3 V6 in de tekst.
@Archiebald: Dat is een VR6, geen V6. Een VR is absoluut geen V motor, een V motor heeft 2 cilinderkoppen.
Die Maserati is echt een geweldig mooie auto
Inderdaad niets ‘GTI’ aan, maar zou best eens een stukkie in zo’n 21116-04 willen toeren. Simpelweg om te ervaren hoe zoiets rijdt. Jep, heb een zwak voor dit soort ‘rare’ auto’s.
Toch gek, de auto die chronologisch gezien het meest recht heeft op de naam is voor het gevoel de auto waar het het minst op past.
Maarja, het is een GT met injectie dus het klopt. Later kreeg het begrip een andere invulling.
Toch gek, want een doorsnee hatchback is natuurlijk helemaal geen Gran Tourismo en als je injectie toevoegd had het dus eigenlijk nooit een GTI mogen worden… How thing happen…
Ik heb de term GTI nooit begrepen als in Gran Turismo en sportief. Een GT wordt toch vaak gebouwd om heerlijk te cruisen? Of heb ik het mis?
Oprechte vraag dus wie het weet mag het zeggen..
@autodrop:
Idd, naar mijn idee is de golf juist degene die het label de verkeerde betekenis heeft gegeven.
Het idee van een GT was een auto om met hoge snelheden grote afstanden af te leggen, een comfortabele auto dus met een dikke motor.
Vet artikel! Toen de badges toch nog betekenis hadden. Nu is het de 1.0 Gt line met rode stiksels op het stuurwiel die voorbij pruttelt
Mooi artikel en inderdaad: de Maser 3500 GTI was de eerste GTI. Of GTi.
Net als de Lancia Aurelia B20 GT de eerste GT was.
Nu moet de redactie nog een foto van de 3500 GTI plaatsen. Deze is van de Sebring. Ook mooi, maar nier als GTI geleverd.
@eaudi: Goede! Hij staat erbij!
Past de Rover 416 16V GTi hier ook niet tussen?
@sportevo: en de Peugeot 308 gti
@sportevo: het voorgaande model bedoel ik dan
Wow die Maserati
Wat voor de CX geldt, gold ook voor de 505 GTI.
Een echt snelle GTI mist nog, de jaren 80 Toyota Corolla GTI. In die tijd een ongeblazen 1.6 16v met 125pk (!). Daarnaast niet opvallend (altijd leuk bij stoplicht sprintjes).
Niet te verwarren met de slome Toyota Corolla GTSI…
Grappig om te lezen dat de winstmarge op de GTI hoger is dan op de minder potente modellen. Letterlijk dus geen waar voor je geld.
GTI kan mij gestolen worden. Doe mij maar een auto met RS achter de naam.
Die Leone! Mijn ouders hadden vroeger zo’n auto, helaas geen GTI. Ruime bak met een prachtige boxermotor. Inderdaad dorstig. Was overigens ook nog een coupe van. Helaas zie je ze vandaag de dag nergens meer, allemaal weggeroest.
Het GTI-verhaal laat zien dat de Duitsers op een punt altijd voor op de concurrentie hebben gelopen, en dat is marketing. Gek eigenlijk dat de concurrentie op dat gebied na al die jaren nog steeds zo op hen achterloopt.
Er zitten erg leuke wagens tussen! Met name de Japanners.
En tering wat is die Maserati lekker!